Ένα θέμα το οποίο έχει ανέλθει στην επιφάνεια εδώ και αρκετό καιρό και το οποίο προσελκύει το ενδιαφέρον πολλών ανθρώπων είναι τα κοινωνικά πειράματα. Κοινωνικό πείραμα ονομάζεται το πείραμα δηλαδή η μεθοδική αναπαραγωγή ενός φαινομένου που γίνεται από τον άνθρωπο με στόχο την εξακρίβωση της φύσης του, των αιτιών που το προκαλούν και των νόμων από τους οποίους διέπεται αυτό το φαινόμενο το οποίο όμως άφορα θέματα συμπεριφοράς και ψυχολογίας τα οποία είναι αλληλένδετα συνδεδεμένα με την κοινωνία και γι’ αυτό τον λόγο φέρει αυτήν την ονομασία. Πολλοί ψυχολόγοι έχουν καταφέρει με την βοήθεια των πειραμάτων αυτών να ερευνήσουν τους παράγοντες και τα φαινόμενα που επηρεάζουν τη συμπεριφορά των ανθρώπων και να δικαιολογήσουν έτσι ορισμένες πράξεις τους .

Τα περισσότερα πειράματα αφορούν κοινωνικές συμπεριφορές των ανθρώπων που οδηγούν σε καταστάσεις όπως απάθεια, μίμηση, χειραγώγηση και γενικότερα καταστάσεις κατά τις όποιες το άτομο καθηλώνεται και δεν ενεργεί με βάση την πραγματική του επιθυμία και ηθική. Εφόσον όμως θα ήταν δύσκολο ναπαρουσιαστούν όλα τα ψυχολογικά πειράματα κοινωνικής συμπεριφοράς που έχουν πραγματοποιηθεί σήμερα θα εστιάσουμε στο πείραμα του Milgram το οποίο ερευνά τη συμπεριφορά των ατόμων υπό συνθήκες πίεσης και επιβολής εξουσίας.

Ο Stanley Milgram ερευνώντας την επίδραση αυτών των παραγόντων στον άνθρωπο δημιούργησε μια σειρά μελετών τις όποιες παρουσίασε στο βιβλίο του ‘’Obedience to authority’’ το οποίο εκδόθηκε το 1974. Το πρωτοποριακό και συγχρόνως αμφισβητούμενο πείραμα του Milgram μελέτησε συστηματικά μια πλευρά της υπακοής με αφορμή τις φρικαλεότητες της ναζιστικής εποχής. Για τη διεξαγωγή του πειράματος αυτού o Stanley Milgram δημοσίευσε στις εφημερίδες την πραγματοποίηση του πειράματος χωρίς να περιγράφει για τι ακριβώς πρόκειται και χρησιμοποίησε εθελοντές οι οποίοι προσφέρθηκαν να συμμετέχουν για μια μικρή αμοιβή. Στο πείραμα συμμετείχαν δυο εθελοντές και ο Μilgram έκανε διαφορές ερωτήσεις στον ένα από τους δυο εθελοντές, ο οποίος ήταν δεμένος σε μια καρέκλα, η οποία ήταν συνδεδεμένη με μια γεννήτρα ηλεκτροσόκ. O δεύτερος εθελοντής, κάθε φορά που ο εθελοντής o οποίος ήταν καθισμένος στην καρέκλα απαντούσε λάθος στις ερωτήσεις, πατούσε ένα κουμπί με το οποίο τον χορηγούσε με ηλεκτροσόκ. Όσο πιο πολλές ήταν οι λάθος απαντήσεις που έδινε ο καθισμένος στην καρέκλα εθελοντής τόσο μεγαλύτερη γινόταν και η ένταση ηλεκτροσόκ που δεχόταν. Ο Milgram είχε επίσης τον ρολό να πιέζει τον εθελοντή να πατάει το κουμπί επηρεάζοντας έτσι την προσωπική του βούληση και καταπατώντας οποιονδήποτε ενδοιασμό του. Το πείραμα σταματούσε όταν, μετά από αρκετές λανθασμένες απαντήσεις, η ηλεκτρική τάση ήταν αρκετά υψηλή και στην περίπτωση αύτη η χορήγηση ηλεκτροσόκ δεν ήταν επιτρεπτή. Στην πραγματικότητα όμως, η συσκευή δεν παρείχε ηλεκτρικά σοκ, και οι αντιδράσεις του μαθητή στα ηλεκτροσόκ ήταν προκαθορισμένες.

Το πείραμα αυτό επαναλήφτηκε αρκετές φόρες με αποτέλεσμα να παρατηρηθεί ότι όλοι οι συμμετέχοντες έφτασαν τα 300V και ότι το 65% αυτών μέχρι το δυνατότερο σοκ που υπήρχε στη γεννήτρια. Τα αποτελέσματα ήταν τελείως διαφορετικά από αυτά που προβλέπονταν και για αυτόν το λόγο το πείραμα διεξήχθη και σε άλλες χώρες. Το πείραμα του Milgram επαναλήφθηκε από πολλούς επιστήμονες σε διάφορες χώρες. Σε ένα δείγμα οχτώ χωρών παρατηρήθηκε ότι σε Αυστραλία και Βρετανία το ποσοστό υπακοής είναι συγκριτικά χαμηλότερο, ενώ σε Ολλανδία, Ισπανία, Γερμανία, Ιταλία και Αυστρία συγκριτικά μεγαλύτερο, και μεταξύ των δύο κατηγοριών βρίσκεται το ποσοστό υπακοής για Η.Π.Α. και Ιορδανία.

Το πείραμα αυτό μας βοήθησε να καταλάβουμε ότι η ψυχολογία του ανθρώπου είναι τελείως διαφορετική όταν λειτούργει υπό πίεση και με την επιβολή εξουσιαστών. Ο Milgram στο πείραμα αυτό αντιπροσωπεύει την αυθεντία και έτσι ο συμμετέχων παρόλο που βλέπει ότι ο άλλος εθελοντής που είναι καθισμένος στην καρέκλα υποφέρει κάθε φορά που δέχεται ηλεκτροσόκ υπακούει στη θέληση της αυθεντίας και αγνοεί την προσωπική του βούληση.Είναι λοιπόν πολύ εύκολο για κάποιον που έχει αποκτήσει εξουσία να χειραγωγήσει τους γύρω του. Το πείραμα αυτό αντικατοπτρίζει έναν άλλο εαυτό που κρύβει μέσα του κάθε απλός καθημερινός άνθρωπος .Έναν εαυτό που αγνοεί την ελευθερία του και ταυτίζει τις σκέψεις και τις πράξεις του με αυτές του ηγέτη που τον καθοδηγεί. Αντικατοπτρίζει μια πραγματικότητα που πολλοί δεν θέλουν να αντικρίσουν αλλά και την οποία συχνά αντικρίζουν χωρίς καν να το καταλάβουν όταν, επηρεαζόμενοι από μέσα που διαθέτουν εξουσία, διαχειρίζονται τη ζωή τους με βάση τις αποφάσεις άλλων.

Ερχόμενοι λοιπόν στην καθημερινή ζωή και πιο συγκεκριμένα στην καθημερινή ζωή των έφηβων συνειδητοποιούμε πως ένα από αυτά τα ηγετικά μέσα που λειτούργει ως αυθεντία είναι και το διαδίκτυο. Όπως όλοι γνωρίζουμε το διαδίκτυο πλέον έχει γίνει ένα αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας μας. Σε άλλες περιπτώσεις την διευκολύνει ενώ σε άλλες περιπτώσεις την επιβαρύνει με νέους κινδύνους. Σε αυτές τις περιπτώσεις, όπως ο Mailgram κατά την διεξαγωγή του πειράματος, όπως τα ισχυρά ΜΜΕ που επηρεάζουν τις διαφορές θέσεις τον ατόμων και όπως ένας οποιοσδήποτε ηγέτης, έτσι και το διαδίκτυο επιβάλει την εξουσία του στους χρηστές του και έχει την ικανότητα να τους παρασύρει να κάνουν πράγματα που δεν επιθυμούν. Το διαδίκτυο εισβάλλει στην ιδιωτική ζωή των ατόμων, τα οποία οδηγούνται σε πολλούς κινδύνους, όπως είναι η παραπληροφόρηση, ο εκφοβισμός μέσω internet, ανεπιθύμητα μηνύματα, αποπλάνηση και αποξένωση από τον έξω κόσμο. Οι χρηστές, υπακούοντας στη θέληση του διαδικτύου, γίνονται σκλάβοι μιας ψευδής πραγματικότητας, μέσα στην οποία η προσωπική τους θέληση και ελευθερία είναι ανύπαρκτη.

Συνοψίζοντας λοιπόν θα μπορούσαμε να πούμε ότι μια κοινωνία που δεν είναι ελεύθερη δεν είναι μια σωστή κοινωνία και για αυτό το λόγο οι άνθρωποι πρέπει να μάθουν να διαχειρίζονται το δικαίωμα της ελευθερίας .Πρέπει να μάθουν να σκάφτονται και αναθεωρούν πριν πράξουν αλλά και να μάθουν να μην υποκύπτουν στη θέληση των ισχυρότερων που πολλές φόρες μπορεί να αποδειχθεί κακόβουλη. Τέλος, είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι η δύναμη της ελεύθερης πράξης και βούλησης είναι ισχυρότερη από κάθε άλλη εξουσία.