Ποιά είναι τα εμπόδια και ποιές οι πιθανές λύσεις για την ευρύτερη εφαρμογή του HPV εμβολιασμού ;

Tα εμβόλια έναντι του ιού HPV αποτελούν ένα σημαντικό όπλο πρωτογενούς πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, αλλά και άλλων παθολογικών καταστάσεων που σχετίζονται με τον HPV,οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα προσωπικό κόστος και δυσλειτουργία, κακή υγεία ή και θάνατο, αλλά και κοινωνικό –οικονομικό κόστος. Η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια των εμβολίων έχει ελεγχθεί και πιστοποιηθεί, ενώ το όφελος από το μαζικό εμβολιασμό έχει επανειλημμένα τονιστεί και υπολογιστεί με μαθηματικά μοντέλα και έγκριτες κλινικές μελέτες.

Ωστόσο τα ποσοστά εμβολιασμού στη χώρα μας δεν είναι όσο υψηλά απαιτείται, καθώς φτάνουν μετά βίας το 40% την Άνοιξη του 2014. Το ποσοστό αυτό είναιχαμηλό σε σύγκριση με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες και ήρθε πλέον η στιγμή να αναρωτηθούμε για το «τι συμβαίνει» και έχουμε αυτή την εικόνα σήμερα. Ας ληφθεί υπόψη ότι η Ελλάδα αποτελεί μια προνομιούχο χώρα σχετικά με τον εμβολιασμό αυτό, αφού τα δύο εμβόλια μπορούν να χορηγηθούν δωρεάν από τα Δημόσια Ταμεία στα κορίτσια στην ηλικία κατά την οποία κυρίως συστήνονται (12-15 ετών), αλλά και μέχρι την ηλικία των 26 ετών σε νεαρές γυναίκες που δεν εμβολιάστηκαν κατά την ηλικία σύστασης. Αυτό το προνόμιο βέβαια μπορεί να αποτελεί και ένα ιδιαίτερα «χαλαρό» πλαίσιο εφαρμογής του εμβολιασμού και να οδηγεί σε αντίθετα αποτελέσματα από αυτά στα οποία αρχικά στόχευε, μέσω σκέψεων και ελληνικής αναβλητικής νοοτροπίας όπως «έχω ακόμη καιρό για να το κάνω», «γιατί να βιαστώ» κ.λπ. Επιπλέον, υπάρχουν και οι ενδοιασμοί για τις «παρενέργειες» που παραπληροφοριακά αναφέρθηκαν και υπερτονίστηκαν από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, χωρίς υπευθυνότητα για τις συνέπειες μιας τέτοιας τακτικής.Έτσι, γονείς και παιδιά περιμένουν να καταστεί πιο «σίγουρη» η επιστημονική κοινότητα για τον εμβολιασμό και αφήνουν το χρόνο να περνά και να τους πείσει για την αναγκαιότητα και την ασφάλεια του εμβολίου. Οι γονείς επιπλέον συχνά συνδέουν το εμβόλιο με την έναρξη σεξουαλικής δραστηριότητας των κοριτσιών τους και αδυνατούν να κατανοήσουν πως το κοριτσάκι τους, των 12 ετών, μπορεί να χρειαστεί μια τέτοια προστασία. Οι προβληματισμοί αυτοί επιβεβαιώνονται από τα αποτελέσματα έρευνας της Μονάδας Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.) της Β΄ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου αποδεικνύεται ότι ενώ 82% των γονέων γνωρίζουν ότι υπάρχει συσχέτιση μεταξύ του HPV και του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, μόνο 30%-35% έχουν τελικά εμβολιάσει την κόρη τους.

Τέλος, ας αναφερθούμε στους ειδικούς. Έχουν πειστεί οι παιδίατροι, οι γυναικολόγοι, οι παθολόγοι για την αναγκαιότητα του εμβολιασμού; Και εκεί ίσως βρίσκεται και η απάντηση, αφού πολλές μελέτες αποδεικνύουν ότι η γνώμη του ιατρού είναι αυτή που βαραίνει στην απόφαση των ενδιαφερομένων να εφαρμόσουν πρόληψη ή και συγκεκριμένη θεραπεία. Είναι ακόμη αλήθεια ότι ο ιατρός των εμβολιασμών και της πρόληψης είναι κατ’εξοχήν ο παιδίατρος. Επιπλέον, είναι ο ιατρός που προσεγγίζει περισσότερο από κάθε άλλη ειδικότητα την έννοια του «οικογενειακού ιατρού», βρίσκεται κοντά στην έφηβο και την οικογένεια από τα παιδικά χρόνια, και έχει ψυχοκοινωνικές ευαισθησίες και δυνατότητες-τεχνικές προσέγγισης.

Και ας μην ξεχνάμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ηλικίας-στόχου : των εφήβων. Οι έφηβοι βρίσκονται σε μια ηλικία μεταβατική, μεταξύ της παιδικής ηλικίας και της ενηλικίωσης και έχουν μοναδικά χαρακτηριστικά και ανάγκες. Ο τρόπος σκέψης τους είναι συγκεκριμένος, με προσκόλληση στο παρόν και σχετική ανωριμότητα στην υποθετική και αφηρημένη σκέψη. Τα παραπάνω οδηγούν στη δυσκολία συνειδητοποίησης των συνεπειών των πράξεών τους και την πεποίθηση ότι είναι «άτρωτοι» και ότι «σε αυτούς δεν πρόκειται να συμβεί τίποτε κακό». Στη βιβλιογραφία τα παραπάνω αναφέρονται ως το φαινόμενο του εφηβικού «προσωπικού μύθου»-thepersonalmyth. Επιπλέον, η εφηβεία είναι η ηλικία του πειραματισμού, της πρόκλησης και των πρωτόγνωρων εμπειριών, καθώς και της επαναστατικότητας έναντι σε κάθε μορφής εξουσία – και πάνω απ’ όλα τη γονεϊκή. Οι ρομαντικές σχέσεις χαρακτηρίζονται από ένταση και εξιδανίκευση του συντρόφου, γρήγορη απογοήτευση και νέα εμπλοκή σε κάτι καινούριο με την ίδια ένταση και ενθουσιασμό. Το φαινόμενο αυτό περιγράφεται στη βιβλιογραφία ως «σειριακή μονογαμία»-serialmonogamy. Mέσα σε όλο αυτό το σκηνικό οι έφηβοι ανακαλύπτουν τη σεξουαλικότητά τους και προχωρούν σε έναρξη της σεξουαλικής τους ζωής χωρίς συχνά να έχουν την αναπτυξιακή ωριμότητα να διαχειριστούν δυσκολίες που μπορεί να προκύψουν. Επιπλέον, η σχετικά ανεπαρκής ενημέρωση σχετικά με θέματα σεξουαλικής αγωγής στη χώρα μας, τόσο από την οικογένεια, όσο και από το σχολείο, μπορεί να οδηγήσουν σε επιπόλαιες επιλογές και έκθεση σε κινδύνους. Σύμφωνα με έρευνα της Μονάδας Εφηβικής Υγείας, 22% του δείγματος σχολικού εφηβικού πληθυσμού στην Αττική έχει ξεκινήσει σεξουαλική δραστηριότητα με μέση ηλικία έναρξης τα 14,5 έτη, ενώ ένα επιπλέον 51% πειραματίζεται σεξουαλικά με τρόπους εκτός της πλήρους διεισδυτικής επαφής.. Από τους εφήβους του δείγματος ένα 57% αναφέρει μεν ότι χρησιμοποιεί το προφυλακτικό, ωστόσο μόνο το 30% το χρησιμοποιεί σε κάθε επαφή και σε όλη τη διάρκεια της επαφής. Τα παραπάνω στοιχεία τονίζουν την αναγκαιότητααπενοχοποίησης τηςσεξουαλικής αγωγής που ακόμη θεωρείται θέμα «ταμπού» στη χώρα μας και την ανάγκη υπεύθυνης εφαρμογής σχετικών προγραμμάτων.

Συνδέοντας τα παραπάνω με την HPV λοίμωξη, μελέτες υποδεικνύουν ότι η αιχμή της έκθεσης στον ιό είναι στην εφηβική ηλικία, ενώ όσο πιο νωρίς ξεκινήσει η σεξουαλική δραστηριότητα τόσο μεγαλώνει και η πιθανότητα προκαρκινικών αλλοιώσεων και καρκίνου στον τράχηλο της μήτρας στο μέλλον (πιο επιρρεπής είναι η ομάδα κάτω των 16 ετών). Σύμφωνα με έρευνα της Μονάδας Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.) σε συνεργασία με την Α’ Γυναικολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών και των εργαστηρίων Υγιεινής και Επιδημιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Λοιμώξεων του Λαϊκού Νοσοκομείου και Ιολογίας του Νοσοκομείου «Ο Άγιος Σάββας», από σεξουαλικά δραστήριες έφηβες ηλικίας 14 έως 20 ετών που προσήλθαν στη Μ.Ε.Υ., 48% ήταν θετικές σε κάποιον τύπο HPV, ενώ 22% ήταν θετικές σε τύπο υψηλού κινδύνου.

Τα παραπάνω στοιχεία σκιαγραφούν την εικόνα των εφήβων στη χώρα μας σχετικά με την έκθεση στον ιό HPV, ενώ σημαντικό είναι να λάβουμε υπόψη μας και την ανατομική ευαισθησία των εφήβων κοριτσιών λόγω του «εκτρόπιου», δηλαδή της παρουσίας ευαίσθητων κυλινδρικών επιθηλιακών κυττάρων στο εξωτερικό τμήμα του τραχήλου, αλλά και της ανωριμότητας των βλεννογόνων σε σύγκριση με τις ενήλικες γυναίκες.

Αν και όλα τα παραπάνω ενισχύουν σαφώς τους λόγους για τους οποίους είναι σημαντικό να εφαρμοστεί ο εμβολιασμός, ωστόσο είναι εξίσου σημαντικό να μην συσχετισθούν τα εμβόλια με την έναρξη της σεξουαλικής ζωής ή να θεωρηθεί πως δίνουν το «πράσινο φως» για κάτι τέτοιο. Το εμβόλιο είναι προτιμητέο να γίνεται στην ώρα του, δηλαδή στην ηλικία σύστασης (12-15 ετών), και ιδανικότερα στα 12 έτη, για παραπάνω από έναν λόγους που δεν έχουν να κάνουν με την επικείμενη έναρξη σεξουαλικής δραστηριότητας. Οι λόγοι αυτοί σύμφωνα με τη βιβλιογραφία έχουν να κάνουν με την βέλτιστη αντισωματική απάντηση των εφήβων σε σχέση με μεγαλύτερες ηλικίες, αλλά και τις λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες (αντιδράσεις στο σημείο της ένεσης, ηπιότερος πυρετός). Τελευταίο –αλλά όχι λιγότερο σημαντικό- είναι το να μη χαθεί η ευκαιρία να γίνει το εμβόλιο, αφού μετά τα 14 έτη οι έφηβοι σπάνια χρησιμοποιούν υπηρεσίες υγείας, ενώ εστιάζουν στη σχολική επίδοση, τις δραστηριότητες και το συναρπαστικό ταξίδι τους στις εξερευνήσεις της εφηβικής ηλικίας. Οι γονείς από την άλλη επηρεάζουν όλο και λιγότερο το νεαρό άτομο, είναι συχνά αμήχανοι μπροστά στον καταιγισμό των μεταβολών και συμπεριφορών της εφηβείας και προσπαθώντας τελικά να ισορροπήσουν, μπορεί να αμελήσουν θέματα όπως οι εμβολιασμοί.

Συμπερασματικά, για να πετύχουμε τελικά ευρύτερη εμβολιαστική κάλυψη στη χώρα μας έναντι του HPV,ο εμβολιασμός καλό είναι να γίνει στην ηλικία σύστασης με προτίμηση το χαμηλότερο ηλικιακό όριο των 12 ετών. Είναι σημαντικό γι αυτό να πειστούμε εμείς οι παιδίατροι, αλλά και όλοι οι ειδικοί υγείας που μπορούν να τον εφαρμόσουν (γυναικολόγοι, παθολόγοι, γενικοί ιατροί).Και κάτι τελευταίο : το δίλημμα για το ποιό από τα δύο υπάρχοντα εμβόλια θα προτιμήσουμε δεν θα πρέπει να απασχολεί. Σημασία έχει να γίνει ο εμβολιασμός στην κατάλληλη ηλικία με τελικό στόχο να προσφέρουμε στις νέες της χώρας μας μία προστασία που δικαιούνται και τους αξίζει.

Άρτεμις Κ. Τσίτσικα

Η ήβη αφορά τις σωματικές αλλαγές της εφηβείας και ξεκινά μετά τα 8 χρόνια για τα κορίτσια και μετά τα 9 χρόνια για τα αγόρια. Το πρώτο σημάδι ήβης στα κορίτσια είναι συνήθως η ανάπτυξη των μαστών (80%), ωστόσο σε 20% των κοριτσιών η ήβη ξεκινά με την ανάπτυξη τρίχωσης στο εφήβαιο. Η έμμηνος ρύση (περίοδος) παρουσιάζεται 1-3 χρόνια μετά τη ανάπτυξη των μαστών (συνηθέστερα μεταξύ 12 και 13 ετών), ενώ η σημαντική αύξηση του ύψους –έως και 25% του τελικού ύψους- προηγείται και παρατηρείται σε συνήθη ηλικία περί τα 11.5 έτη.

Στα αγόρια την έναρξη της ήβης σηματοδοτούν η μεγέθυνση των όρχεων και η τρίχωση στο εφήβαιο, ενώ είναι γνωστό ότι τα αγόρια αναπτύσσονται αργότερα από τα κορίτσια.Η απότομη αύξηση του ύψους στα αγόρια παρουσιάζεται σε μέση ηλικία 13.5 ετών.

Όλες οι παραπάνω διαδικασίες εξατομικεύονται και το κάθε παιδί παρουσιάζει το δικό του ρυθμό και ιδιαιτερότητες ανάπτυξης. Συνήθως οι αλλαγές διαρκούν χρόνια και δίνεται ο χρόνος προσαρμογής σε αυτές, ωστόσο μπορεί να υπάρξουν περιπτώσεις που η ανάπτυξη συντελείται εξαιρετικά γρήγορα ή η ήβη παρουσιάζεται νωρίτερα ανησυχώντας τα παιδιά και τους γονείς τους. Εάν τα σημεία της ήβης εμφανιστούν σε πολύ μικρή ηλικία (<8 στα κορίτσια και <9 στα αγόρια), θα πρέπει να γίνει εξέταση από ειδικό και να αποκλεισθούν οργανικά αίτια – τα οποία ωστόσο είναι σπάνια.

Η πρόωρη ανάπτυξη μπορεί γενικά να δημιουργήσει προβλήματα λόγω των διαφορών από τους συνομηλίκους. Υπάρχει η ανάγκη της κατανόησης αυτής της κατάστασης, ώστε να μην δημιουργούνται αισθήματα κατωτερότητας και χαμηλής αυτοεκτίμησης. Σε ορισμένα παιδιά οι μεταβολές μπορεί να είναι τόσο μεγάλες που τρομάζουν, ξενίζουν και δημιουργούν ερωτηματικά. Αυτά μπορεί να εκφράζονται με άγχος, μελαγχολία ή και εκρήξεις θυμού. Σε αυτή τη φάση το παιδί χρειάζεται στήριξη, ενημέρωση, καθοδήγηση από τους γονείς, τον παιδίατρό του ή ίσως και κάποιον ψυχολόγο. Είναι σημαντικό να ενημερωθεί για την εμμηνορρυσία, καθώς και για θέματα σεξουαλικότητας και ανάπτυξης.

Μπορεί αρχικά το προβάδισμα στο ύψος και τη σωματική ανάπτυξη, καθώς και στις αθλητικές επιδόσεις, να αναγνωρίζεται ως «προσόν» και να θέτει τον ή την έφηβο σε πλεονεκτική θέση. Ωστόσο, το τελικό ύψος μπορεί να είναι χαμηλότερο των υπολοίπων και κάποια στιγμή οι συνομήλικοι θα φτάσουν και θα ξεπεράσουν σε ανάπτυξη το ενωρίς αναπτυγμένο παιδί. Η απογοήτευσή του και το πλήγμα στην αυτοπεποίθηση μπορεί να είναι σημαντικά εάν δεν έχει προετοιμαστεί κατάλληλα.

Τέλος σημαντική είναι η διαχείριση της σεξουαλικότητας σε μια ηλικία που το παιδί εκ των πραγμάτων δεν είναι έτοιμο να αντιμετωπίσει. Υπάρχουν μελέτες που συσχετίζουν την πρώϊμη ήβη με την πρόωρη έναρξη σεξουαλικής δραστηριότητας, τη σχολική αποτυχία και τις συμπεριφορές υψηλού κινδύνου στην εφηβεία. Τα παιδιά μπορεί επίσης να πέσουν θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης, αφού το σώμα τους είναι πολύ ωριμότερο από τον τρόπο σκέψης και την κοινωνική τους λειτουργικότητα. Για όλους τους παραπάνω λόγους, το παιδί θα πρέπει να είναι κατάλληλα και υπεύθυνα ενημερωμένο από τους γονείς, τον παιδίατρο αλλά και μέσα από το σχολείο, ώστε να συνειδητοποιεί σε κάθε δεδομένη στιγμή τι του συμβαίνει και να υπερασπίζει το σώμα του αλλά και το δικαίωμά του να είναι διαφορετικό».

Άρτεμις Κ. Τσίτσικα

Άρτεμις Κ. Τσίτσικα

Η διάγνωση των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων (ΣΜΝ) είναι συχνότερη στους σεξουαλικά δραστήριους εφήβους σε σχέση με τους ενήλικες.

25% των εφήβων αναπτύσσουν ΣΜΝ πριν την αποφοίτησή τους από το Λύκειο

ΚΟΡΙΤΣΙΑ:

• Εκτρόπιο
• Μειωμένη ανοσία του βλεννογόνου λόγω μικρής διάρκειας σεξουαλικής δραστηριότητας

ΚΑΙ ΤΑ 2 ΦΥΛΑ: 

• Μικρής διαρκείας σεξουαλικές σχέσεις
• Πολλαπλοί σεξουαλικοί σύντροφοι
• Έλλειψη πείρας, μη σχολαστική εφαρμογή αντισύλληψης

Στα κορίτσια διαγιγνώσκονται περισσότερα ΣΜΝ, σε σχέση με τα αγόρια, γιατί:

-Τραχηλικό εκτρόπιο

-Ανατομία γεννητικών οργάνων

-Συχνός έλεγχος ασυμπτωματικών κοριτσιών (Παπ τεστ, συνταγογράφηση αντισυλληπτικών)

Το προφυλακτικό ελαττώνει σημαντικά τον κίνδυνο μετάδοσης των λοιμώξεων:

• HIV
• Γονοκοκκικής 
• Χλαμυδιακής (λιγότερο)

Στα ελκωτικά ΣΜΝ (έρπητας, σύφιλις) το προφυλακτικό προσφέρει κάποια προστασία, αλλά όχι πλήρη.

Παράγοντες που θέτουν τους εφήβους σε υψηλό κίνδυνο ΣΜΝ

Πολλαπλοί σεξουαλικοί σύντροφοι

Νεαρή ηλικία κατά την πρώτη επαφή

Σύντροφος με ΣΜΝ

Προηγούμενο ΣΜΝ

Καμία ή ασυνεπής χρήση προφυλακτικού

Ομοφυλοφιλία

1. ΓΟΝΟΚΟΚΚΙΚΗ ΛΟΙΜΩΞΗ

Τα ποσοστά της λοίμωξης αυξάνουν στις ΗΠΑ

ΑΓΟΡΙΑ

• Ουρηθρίτις (δυσουρία και πυώδες έκκριμα)
• Επιδυδιμίτις

ΚΟΡΙΤΣΙΑ

• Πυώδης κολπική έκκριση ή ασυμπτωματικές
• Φλεγμονώδης νόσος της πυέλου
• Λοιμώδης αρθρίτις (δεύτερο μετά τον S.aureus)
• Ασυμπτωματική φαρυγγίτις (μπορεί να είναι αναγκαία η παρεντερική θεραπεία με κεφτριαξόνη για να εκριζωθεί ο μικροοργανισμός από το στοματοφάρυγγα)
• Διάσπαρτη γονοκοκκική λοίμωξη:

-εμφανίζεται μετά από γονοκοκκική μικροβιαιμία

-πυρετός, αρθρίτις, ήπια ηπατίτις

-σπάνια: μηνιγγίτις, ενδοκαρδίτις, σπειραματονεφρίτις

-εμφανίζεται συχνότερα επί παρουσίας γονοκοκκικής φαρυγγίτιδας

Εφάπαξ (μίας δόσης) θεραπεία για γονοκοκκική τραχηλίτιδα και ουρηθρίτιδα

Κεφιξίμη, 400 mg από το στόμα, ή

Κεφτριαξόνη, 125 mg ενδομυϊκά, ή

Σιπροφλοξασίνη, 500 mg από το στόμα, ή

Οφλοξασίνη, 400 mg από το στόμα.

1. ΧΛΑΜΥΔΙΑΚΗ ΛΟΙΜΩΞΗ

Το συχνότερο μικροβιακό ΣΜΝ (5-10% των σεξουαλικά δραστήριων εφήβων)

ΑΓΟΡΙΑ

• Ουρηθρίτις (δυσουρία και πυώδες έκκριμα)
• Επιδυδιμίτις

ΚΟΡΙΤΣΙΑ

• Βλεννοπυώδης τραχηλίτις ή ασυμπτωματικές (80%) – συνιστάται η ανίχνευση ρουτίνας
• Φλεγμονώδης νόσος της πυέλου

Θεραπεία για χλαμυδιακή τραχηλίτιδα και ουρηθρίτιδα

Αζιθρομυκίνη, 1 mg εφάπαξ από του στόματος

Δοξυκυκλίνη, 100 mg δις ημερησίως για 7 ημερες

*Η ΦΝΠ και η επιδυδιμίτις απαιτούν επιπρόσθετη θεραπεία

1. ΤΡΙΧΟΜΟΝΑΔΩΣΗ

Trichomonas vaginalis, μονοκύτταρο μαστιγοφόρο πρωτόζωο

ΑΓΟΡΙΑ

• Ήπια δυσουρία ή έκκριμα
• Ασυμπτωματικοί

ΚΟΡΙΤΣΙΑ

• Αφρώδες δύσοσμο πρασινοκίτρινο κολπικό έκκριμα, δυσουρία, κνησμός
• Κλασικός τράχηλος-«φράουλα»-σπάνια

Διάγνωση: άμεση μικροσκόπηση (70% ευαισθησία)

Καλλιέργεια (σπάνια χρειάζεται, αποτέλεσμα σε 5-7 ημέρες)

Θεραπεία: μετρονιδαζόλη εφάπαξ 2 mg ή 500mg x 2 για 7 ημέρες

Αντιμετώπιση συντρόφου

Απαγορεύεται το αλκοόλ

*Η τριχομονάδωση προκαλεί σημαντική φλεγμονή των γεννητικών οργάνων και αυξάνει τον κίνδυνο μετάδοσης του HIV.

*Στην έγκυο αυξάνει και τον κίνδυνο πρόωρου τοκετού ή πρώιμης ρήξης των υμένων

1. ΕΡΠΗΤΑΣ ΓΕΝΝΗΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ

• Πρωτοπαθής λοίμωξη:

-επώδυνες φυσαλιδώδεις βλάβες που εξελίσσονται σε έλκη

-βουβωνική λεμφαδενοπάθεια

-πυρετός, κακουχία, μυαλγίες

-διάρκεια 2-4 εβδομάδες

-λανθάνουσα φάση στα γάγγλια της σπονδυλικής στήλης

• Δευτεροπαθής λοίμωξη:

-Ηπιότερα και λιγότερα συστηματικά συμπτώματα

-μικρότερης διάρκειας

*Τα περισσότερα άτομα που έχουν μολυνθεί είναι ασυμπτωματικά

*Η λοίμωξη μπορεί να μιμείται άλλες βλάβες (δερματίτιδα εξ’επαφής, αλλεργία, μυκητίαση)

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

-Κλινική

-Καλλιέργεια

-Ειδικό αντίσωμα HSV-2

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Πρώτο κλινικό επεισόδιο

-ακυκλοβίρη, 400mg 3φορές ημερησίως x 7-10 ημέρες

Υποτροπιάζουσες εξάρσεις

-ακυκλοβίρη, 800 mg 2 φορές ημερησίως x 5 ημέρες

Ημερήσια κατασταλτική θεραπεία (>4-6 υποτροπές/έτος)

-ακυκλοβίρη, 400 mg 2 φορές ημερησίως

ΠΡΟΛΗΨΗ

-Μεταδίδουν και τα ασυμπτωματικά άτομα

-Τα προφυλακτικά δεν προφυλάσσουν πλήρως

-Απαραίτητη η ενημέρωση του συντρόφου

-Ένδειξη καισαρικής τομής

1. ΣΥΦΙΛΗ

Treponema pallidum

• Πρωτογενής: ανώδυνο έλκος στην περιοχή της λοίμωξης, εμφάνιση 10-90 ημέρες μετά τη λοίμωξη και εξαφάνιση 3-6 εβδομάδες μετά

• Δευτερογενής: μη κνιδωτικό εξάνθημα που συχνά εμφανίζεται σε παλάμες και πέλματα. Λεμφαδενοπάθεια, αλωπεκία και ίσως συστηματικά συμπτώματα (πυρετός, κακουχία, απώλεια βάρους)

• Λανθάνουσα λοίμωξη: πρώιμη ή όψιμη (> έτος), χωρίς συμπτώματα

• Τριτογενής λοίμωξη: εκφυλιστικές νευρολογικές μεταβολές, τύφλωση, ακουστικές και καρδιακές βλάβες.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Εξίδρωμα ή ιστός από το έλκος εξετάζονται με μικροσκόπηση σκοτεινού πεδίου ή άμεση εξέταση φθορίζοντος αντισώματος

Ορολογικές εξετάσεις:

RPR ή VDRL (χωρίς τρεπόνημα)-υψηλό ποσοστό ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων

FTA-ABS (με παρουσία τρεπονήματος)-δεν αντανακλούν τη δραστηριότητα της νόσου

Περιπτώσεις ψευδώς θετικών RPR ή VDRL:

-ρευματολογική νόσος

-λοίμωξη από HIV

-θυρεοειδίτις Hashimoto

-λέμφωμα

-οξεία λοίμωξη

-κίρρωση

-εθισμός σε ναρκωτικά

-μεγάλη ηλικία

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Πενικιλλίνη G

1 Μία ένεση βενζαθενικής πενικιλλίνης για πρωτογενή, δευτερογενή και πρώιμη λανθάνουσα σύφιλη.

2.Τρεις διαδοχικές εβδομαδιαίες δόσεις βενζαθενικής πενικιλλίνης για όψιμη λανθάνουσα και τριτογενή.

3. Καθημερινές IM ενέσεις για 10-14 ημέρες ή ενδοφλέβια θεραπεία σε συφιλιδική νευροπάθεια ή οφθαλμοπάθεια

1. HPV

Ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων

Το συνηθέστερο ιογενές ΣΜΝ (50% των σεξουαλικά δραστήριων γυναικών και ανδρών)

Ασυμπτωματικοί και αδιάγνωστοι σε μεγάλο ποσοστό

30 ορότυποι:-6 και 11 προκαλούν κονδυλώματα

-16, 18, 31, 33, 35 έχουν συνδεθεί με ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Κονδυλώματα:

-χειρουργική αφαίρεση

-ποδοφυλλίνη

-κρυοθεραπεία

-ιντερφερόνη εντός της βλάβης

-χειρουργική με laser

Το άτομο απαλλάσσεται από τον ιό μήνες ή έτη μετά τη λοίμωξη.

1. ΗΠΑΤΙΤΙΣ Β

Μόλυνση μη εμβολιασμένου ατόμου

Α. Ερωτικός σύντροφος ατόμου που πάσχει από οξεία ηπατίτιδα Β

Β. Βρέφος που μέλος στην οικογένειά του νοσεί από ηπατίτιδα Β

Γ. Άτομα που τρυπιούνται με βελόνα αιμοληψίας φορέα ή πάσχοντος

Μέσα σε 48 h γίνονται εμβόλιο και υπεράνοση γ-σφαιρίνη

*Ο εμβολιασμός μπορεί να γίνει σε 14 ημέρες από τη μόλυνση.

1. ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗΣ ΝΟΣΟΣ ΤΗΣ ΠΥΕΛΟΥ

• Λοίμωξη του ανώτερου γεννητικού συστήματος (σαλπιγγίτις, ενδομητρίτις, πυελική περιτονίτις)
• 20% των περιπτώσεων αφορά έφηβες
• Μια έφηβη έχει 10 φορές περισσότερες πιθανότητες ανάπτυξης ΦΝΠ, από μια ενήλικη.
• Συνήθως, προκύπτει ως ανιούσα γονοκοκκική ή χλαμυδιακή λοίμωξη ή μπορεί να εμπλέκονται αναερόβια και gram αρνητικά
• 15-40% των χλαμυδιακών και 9-15% των γονοκοκκικών λοιμώξεων του κατώτερου γεννητικού σωλήνα εξελίσσονται σε κλινικά συμπτωματική ΦΝΠ, αν δεν αντιμετωπισθούν.
• 75% εμφανίζονται τις πρώτες 7 ημέρες της εμμηνορρυσίας

Κριτήρια διάγνωσης:

-ευαισθησία κατώτερης κοιλίας

-ευαισθησία κατά την κίνηση του τραχήλου

-ευαισθησία των εξαρτημάτων

Επιπρόσθετα κριτήρια:

-πυρετός

-τραχηλικό ή κολπικό έκκριμα

-αυξημένη ταχύτητα καθίζησης ερυθρών ή αυξημένη CRP

-εργαστηριακή επιβεβαίωση τραχηλικής γονοκοκκικής ή χλαμυδιακής λοίμωξης

-παθολογική ή μετά από επαφή αιμορραγία

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Κλινική

Λαπαροσκόπηση και βιοψία

Δδ: κύστη ωοθήκης, έκτοπη κύηση, ενδομητρίωση, σκωληκοειδίτις

ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΧΛΑΜΥΔΙΑΚΗΣ-ΓΟΝΟΚΟΚΚΙΚΗΣ ΛΟΙΜΩΞΗΣ

ΓΟΝΟΚΟΚΚΙΚΗ ΛΟΙΜΩΞΗ: Οξεία έναρξη

Έντονα συμπτώματα

Κεραυνοβόλος πορεία

Αυξημένη θερμοκρασία

Λευκοκυττάρωση

ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ

-Βαριά νόσος κατά την προσέλευση

-Αβέβαιη διάγνωση

-Ανεπαρκής απάντηση στην εξωτερική αγωγή κατά την επίσκεψη επανεκτίμησης

-Κύηση

-HIV ή άλλη ανοσοανεπάρκεια

-σαλπιγγοωοθηκικό απόστημα ή άλλη μάζα εξαρτημάτων

-ανικανότητα της ασθενούς να συμμορφωθεί στο εξωτερικό θεραπευτικό σχήμα

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

• ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ

Κεφοξιτίνη, 2 mg IV κάθε 6 ώρες και Δοξυκυκλίνη, 100 mg per os δις ημερησίως x 14 ημέρες

Κλινδαμυκίνη, 900 mg IV κάθε 8 ώρες και Γενταμυκίνη, δόση εφόδου (2 mg/kg) που ακολουθείται από δόση συντήρησης (1,5 mg/kg) κάθε 8 ώρες

• ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΑΣΘΕΝΟΥΣ

Κεφτριαξόνη, 250 mg IM, μία δόση και

Δοξυκυκλίνη, 100 mg per os δις ημερησίως x 14 ημέρες

Οφλοξασίνη, 400 mg από το στόμα δις ημερησίως x 14 ημέρες, και

Μετρονιδαζόλη, 500 mg από το στόμα δις ημερησίως x 14 ημέρες

*Η επανεκτίμηση μέσα σε 72 ώρες είναι απαραίτητη.

ΣΑΛΠΙΓΓΟΩΟΘΗΚΙΚΟ ΑΠΟΣΤΗΜΑ

Αντιμετώπιση με 7 τουλάχιστον ημέρες ενδοφλέβιας αγωγής

Ισχυρή κάλυψη και για αναερόβια

Χειρουργική επέμβαση:

-σε αμφοτερόπλευρο ΣΩΑ

-σε ΣΩΑ > 8 cm

-σε αποτυχία της αγωγής μετά από 72 ώρες

-σε ρήξη

ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΨΗ ΚΑΙ ΦΝΠ

Προστασία:

-Μέθοδοι φραγμού

-Σπερματοκτόνα

-Αντισυλληπτικά δισκία

Προδιάθεση:

-Ενδομήτρια συσκευή

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ

• Χρόνιο πυελικό άλγος (20% ΦΝΠ)
• Έκτοπη κύηση (10%)
• Στειρότητα (30-40%)
• Υποτροπή (12-33%)

*Ο κίνδυνος στειρότητας αυξάνει με τον αριθμό των επεισοδίων ΦΝΠ και με την καθυστέρηση αναζήτησης φροντίδας.

Άρτεμις Κ. Τσίτσικα

Η συμμετοχή των νεαρών κοριτσιών σε διάφορα αθλήματα έχει ιδιαίτερα αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, ακολουθώντας τις επιτυχίες κορυφαίων αθλητριών σε αθλητικές διοργανώσεις και τη σύγχρονη κοινωνική παραδοχή ότι το γυναικείο φύλο «μπορεί και καταφέρνει» σχεδόν τα πάντα. Ωστόσο, το γυναικείο σώμα και οι ανάγκες του διαφέρουν από το ανδρικό, ιδιαίτερα σε μια περίοδο μεταβολών και ανάπτυξης, όπως η εφηβεία. Ποιές είναι λοιπόν οι ιδιαιτερότητες της έφηβης αθλήτριας; Τι θα πρέπει να γνωρίζει ώστε να απολαμβάνει τα αδιαμφισβήτητα οφέλη της άσκησης χωρίς οδυνηρές μελλοντικές επιπτώσεις; 

Επιχειρώντας μια σύντομη ιστορική αναδρομή, σημειώνουμε την απουσία του γυναικείου φύλου στους αρχαίους Ολυμπιακούς αγώνες, καθώς και στους πρώτους σύγχρονους, το 1896. Η πρώτη εμφάνιση των γυναικών ξεκινά δειλά το 1900, στα αθλήματα γκόλφ και τέννις, με ποσοστό συμμετοχής 1.7%. Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα ο γυναικείος αθλητισμός γνωρίζει αλματώδη ανάπτυξη και κοινωνική αποδοχή. Το 1996 το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στους Ολυμπιακούς αγώνες ήταν 35.1%, ενώ παράλληλα έχουν εμφανιστεί «γυναικεία αθλήματα», ειδικά προγράμματα άσκησης για κορίτσια και γυναίκες, κατάλληλα για γυναίκες προπονητικά προγράμματα και εξοπλισμός. Η συμμετοχή των γυναικών σε αθλήματα που θεωρούνται κατ’ εξοχήν αντρικά (π.χ. χόκεϋ) απενοχοποιείται, και το γυναικείο φύλο απολαμβάνει μεν τα αδιαμφισβήτητα οφέλη της άθλησης (Πίνακας 1), εκτίθεται ωστόσο σε νέες καταστάσεις και κινδύνους που σχετίζονται με την φυσική και ψυχική ιδιαιτερότητα της γυναίκας.

Οι διαφορές του γυναικείου σώματος από το ανδρικό οριοθετούν τα πλεονεκτήματα, αλλά και τους περιορισμούς του γυναικείου αθλητισμού και πρωταθλητισμού. Οι γυναίκες έχουν μικρότερους πνεύμονες και καρδιά, μεγαλύτερο ποσοστό λίπους (25% έναντι 15%), βραχύτερα άκρα, καλύτερη ισορροπία και ευλυγισία, χαμηλότερο ύψος, στενότερους ώμους και μικρότερο ποσοστό μυϊκού ιστού. Τα επίπεδα αιματοκρίτη και αιμοσφαιρίνης είναι χαμηλότερα, και μπορούν να παρουσιάσουν πιο εύκολα έλλειψη σιδήρου και αναιμία.

Μία από τις βασικές διαφορές του γυναικείου από το ανδρικό σώμα είναι και η ύπαρξη μαστών (στήθους). Χωρίς την κατάλληλη φροντίδα το στήθος μπορεί να τραυματιστεί, να πονέσει ή να ερεθιστεί στην περιοχή της θηλής. Οι τραυματισμοί είναι σχετικά σπάνιοι στα κορίτσια και αφορούν κυρίως πτώσεις, σε αθλήματα όπως το σκι ή η ποδηλασία. Ο πόνος στο στήθος είναι συχνός και αφορά αθλήματα όπως το βόλλεϋ ή το μπάσκετ, όπου παρατηρείται άναρχη κίνηση του στήθους όταν δεν υπάρχει η κατάλληλη υποστήριξή του. Ο ερεθισμός της θηλής αφορά γυναίκες, αλλά και άνδρες, σε αθλήματα όπως η ποδηλασία και το jogging, όπου χρησιμοποιούνται πολύ στενές αθλητικές μπλούζες. Το πιο σημαντικό σημείο για την προστασία του γυναικείου στήθους κατά την άθληση είναι η επιλογή του κατάλληλου στηθόδεσμου (σουτιέν). Ο στηθόδεσμος συνιστάται να είναι από βαμβακερό καιμαλακό υλικό και να επιτυγχάνει ανόρθωση, διαχωρισμό και ελαχιστοποίηση της κίνησης των μαστών. Ο στηθόδεσμος θα πρέπει να αλλάζει κάθε εξάμηνο. Συνιστάται ακόμη και η επάλειψη των θηλών με βαζελίνη.

Η εμμηνορυσσία ΔΕΝ επηρεάζει αρνητικά την αθλητική επίδοση, παρά το ότι πολλοί υποστηρίζουν το αντίθετο. Ωστόσο, εάν ο πόνος είναι πολύ έντονος (δυσμηνόρροια)και η αιμορραγία σημαντική μπορεί να υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις. Έχει ακόμη αποδειχθεί ότι το προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο (δηλαδή η παρουσία ποικίλων συμπτωμάτων κατά το δεύτερο μισό του κύκλου, τα οποία υποχωρούν μετά την περίοδο, όπως βουλιμία, ευαισθησία μαστών, θυμός, κόπωση, άγχος κ.α.) μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της συχνότητας των κακώσεων καιτραυματισμών.

Σύμφωνα με δεδομένα μελετών, η χρήση του «χαπιού» ως ρυθμιστικό του κύκλου, και όταν υπάρχει βέβαια ένδειξη, θα μπορούσε να βελτιώσει την αθλητική επίδοση με τους παρακάτω τρόπους : μειώνοντας την αιμορραγία, ελέγχοντας τη δυσμηνόρροια και ελαττώνοντας τα συμπτώματα του προεμμηνορρυσιακού συνδρόμου. Μπορεί ωστόσο να υπάρξουν προβλήματα εάν εμφανιστούν παρενέργειες(ναυτία, πόνος στο στήθος, κατακράτηση υγρών).

Κατά την εφηβεία, θα πρέπει πάντα να λαμβάνεται υπόψη η ιδιαιτερότητα του μυοσκελετικού συστήματος. Η επιρρέπεια των νεαρών ατόμων σε κατάγματα και διαστρέμματα λόγω χαλαρότητας των συνδέσμων είναι δεδομένη. Συνεπώς, τονίζεται η χρήση κατάλληλου προστατευτικού εξοπλισμού για τα διάφορα αθλήματα, καθώς και οι ασκήσεις με μικρά βάρη, πολλές επαναλήψεις και σωστή τεχνική. Η εφαρμογή μεγαλύτερων βαρών με στόχο τη μυϊκή υπερτροφία (body-building) επιτρέπεται μόνο σε σκελετικά ώριμες αθλήτριες- που έχουν ολοκληρώσει την ανάπτυξή τους.

Αν και ο αθλητισμός προσφέρει πολλά στην ψυχοκοινωνική υγεία των έφηβων κοριτσιών, ο πρωταθλητισμός ενδέχεται να σκιάσει τα οφέλη της άθλησης. Πρωταθλητισμός σημαίνει εξαντλητική προσπάθεια με μοναδικό σκοπό την επιτυχία, με επακόλουθα το συνεχές άγχος, την ψυχολογική επιβάρυνση και την υιοθέτηση συμπεριφορών για την κατάκτηση του στόχου, ανεξαρτήτως κόστους. Μέσα στο πλαίσιο αυτό, οι αθλήτριες αθλημάτων που απαιτούν αυστηρό έλεγχο του βάρους σώματος όπως η ενόργανη γυμναστική, η συγχρονισμένη ή μη κολύμβηση, το μπαλέτο κ.α. υποβάλλονται σε υποθερμιδικές δίαιτες και υιοθετούν επικίνδυνες διατροφικές συμπεριφορές (παραλείπουν γεύματα, προκαλούν εμέτους ή χρησιμοποιούν φάρμακα-διουρητικά, καθαρτικά κλπ), προκειμένου να διατηρήσουν ένα λεπτό και ευλύγιστο σώμα. Τα παραπάνω οδηγούν σε σημαντική μείωση του βάρους, διακοπή της περιόδου (αμηνόρροια) και μείωση της πυκνότητας του σκελετού, την σοβαρή δηλαδή κατάσταση που αναφέρεται ως τριάδα της έφηβης αθλήτριας. Το αποτέλεσμα μπορεί να είναι ιδιαίτερα απογοητευτικό, αφού 15χρονες αθλήτριες μπορεί να παρουσιάσουν ακόμη και κατάγματα λόγω οστεοπόρωσης ! Δεδομένου ότι η εφηβεία αποτελεί την περίοδο ανάπτυξης του σκελετού και απόκτησης της κορυφαίας οστικής μάζας, η απώλεια οστού κατά την ηλικία αυτή δύσκολα αναπληρώνεται και επηρεάζει μόνιμα τη μελλοντική κατάσταση του σκελετού.

Η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής ή άλλων σκευασμάτων δεν συνιστάται για την βελτίωση της αθλητικής επίδοσης, παρά μόνο εάν υπάρχουν συγκεκριμένες καταστάσεις (π.χ. διατροφική διαταραχή, χορτοφάγος αθλήτρια ή ύπαρξη χρόνιου νοσήματος κλπ). Τα μόνο ίσως σκεύασμα που θα μπορούσε να χορηγηθεί, είναι ο σίδηρος, λόγω των αυξημένων αναγκών κατά την εφηβεία και ειδικά στις αθλήτριες.

Η Μονάδα Εφηβικής Υγείας(Μ.Ε.Υ.), της Β΄ Παιδιατρικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών λειτουργεί στο Παράρτημα του Νοσοκομείου Παίδων «Π & Αγλαϊα Κυριακού», Μεσογείων 24,6ος όροφος («Πτέρυγα Ελένης Δαλακούρα»).

Τη Μ.Ε.Υ. μπορούν να επισκέπτονται έφηβοι 11-19 ετών, και η οικογένειά τους, για συζήτηση και επίλυση προβλημάτων που τους απασχολούν (ενδοκρινολογικά, βάρους σώματος, διατροφής, άσκησης, δερματολογικά, γυναικολογικά, ψυχολογικά, θέματα σχολικής επίδοσης κ.λπ.).

Οι υπηρεσίες παρέχονται από ειδικούς σε θέματα εφηβικής υγείας και σε ώρες που εξυπηρετούν πάντα το πρόγραμμα των ενδιαφερομένων (απογεύματα).

Πληροφορίες-ραντεβού : Καθημερινά 10.00-14.00

Τηλέφωνο :210-7710824

Πίνακας 1. 

• Οφέλη της άθλησης
• Ευνοϊκή επίδραση στην ψυχοσωματική υγεία
• Αντιμετώπιση παχυσαρκίας
• Ενίσχυση αυτοπειθαρχίας 
• Ενίσχυση αυτοεκτίμησης
• Ενίσχυση αισθήματος ευγενούς άμιλλας
• Εκτόνωση - απομάκρυνση από συμπεριφορές υψηλού κινδύνου
• Ενασχόληση με τη φύση

Άρτεμις Κ. Τσίτσικα

Εμβόλιο κατά της ηπατίτιδας Α

Τι πρέπει να γνωρίζουμε

1.Τι είναι η ηπατίτιδα Α;

Η ηπατίτιδα Α είναι μια σοβαρή ασθένεια του ήπατος, που οφείλεται στον ομώνυμο ιό. Ο ιός της ηπατίτιδας Α (HΑV) απομονώνεται στα κόπρανα των ανθρώπων που πάσχουν από τη νόσο. Συνήθως μεταδίδεται με άμεση στενή επαφή με άτομα που πάσχουν, καθώς και μέσω της στοματικής οδού (τροφές ή πόσιμο νερό που περιέχει τον ιό HAV).

Η ηπατίτιδα Α μπορεί να προκαλέσει:

-ήπια ασθένεια με συμπτώματα παρόμοια με της γρίππης

-ίκτερο (κίτρινο χρώμα του δέρματος ή των οφθαλμών)

-έντονο στομαχικό άλγος και διάρροια

Αξίζει να σημειωθεί ότι η εκδήλωση της νόσου εξαρτάται και από την ηλικία του ατόμου. Για παράδειγμα, ενώ στα μικρά παιδιά τα συμπτώματα μπορεί να είναι ήπια, σε μεγαλύτερα παιδιά ( >12 ετών) ή εφήβους μπορεί να εξελιχθεί σε πολύ σοβαρή νόσο, με συστηματικές εκδηλώσεις.

Πολλές φορές άτομα προσβεβλημένα από ηπατίτιδα Α χρήζουν νοσηλείας. (περίπου 1 στα 5)

Η νόσος αυτή μπορεί σπάνια να οδηγήσει και στο θάνατο (περίπου 3-5 θάνατοι ανά 1,000 περιπτώσεις ασθενών).

Η ηπατίτιδα Α είναι εξαιρετικά μεταδοτική νόσος, ιδιαίτερα ανάμεσα σε άτομα που διαμένουν στο ίδιο σπίτι.

Το εμβόλιο κατά της ηπατίτιδας Α προλαμβάνει τη νόσο.

2.Ποιοι πρέπει να εμβολιάζονται και πότε;

Σύμφωνα με τις οδηγίες του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Λοιμώξεων των ΗΠΑ, το εμβόλιο θα πρέπει να γίνεται σε :

▪ Όλα τα παιδιά μετά την ηλικία του 1 έτους (12-23 μηνών)

▪ Άτομα μεγαλύτερα του 1 έτους που πρόκειται να ταξιδέψουν σε χώρες με υψηλή ή μέτρια επίπτωση ηπατίτιδας Α, όπως για παράδειγμα το Μεξικό, χώρες της Ν.Αμερικής, η Ασία, η Αφρική και χώρες της Ανατολικής Ευρώπης.

▪ Παιδιά ή εφήβους, που διαμένουν σε χώρες με αυξημένη επίπτωση της νόσου, στις οποίες γίνεται υποχρεωτικός εμβολιασμός.

▪ Ομοφυλόφιλους άνδρες

▪ Άτομα που χρησιμοποιούν παλιές σύριγγες

▪ Άτομα με χρόνια νόσο του ήπατος

▪ Άτομα που λαμβάνουν

▪ Άτομα που εργάζονται σε ερευνητικά εργαστήρια που ασχολούνται με τον ιό HAV

Πρακτικά, στην Ελλάδα το εμβόλιο της ηπατίτιδας γίνεται συνήθως μετά την ηλικία των 12 ετών, και οπωσδήποτε μετά τα 2 έτη. Δεν υπάρχει μέχρι σήμερα εμβόλιο κατά της ηπατίτιδας Α για παιδιά κάτω του 1 έτους.

Δόσεις εμβολίου:

Το εμβόλιο κατά της ηπατίτιδας Α θα πρέπει να γίνεται σε 2 δόσεις, με μεσοδιάστημα 6-12 μήνες, η δεύτερη από την πρώτη.

Άτομα που πρόκειται να ταξιδέψουν σε χώρα με αυξημένη επίπτωση ηπατίτιδας Α, θα πρέπει να εμβολιάζονται τουλάχιστον 1 μήνα πριν το προγραμματισμένο τους ταξίδι, για καλύτερη προστασία.

Εναλλακτικά, όσοι εμβολιάζονται για πρώτη φορά σε διάστημα λιγότερο του 1 μηνός από το ταξίδι τους, μπορούν να κάνουν συμπληρωματικά ένεση ανοσοσφαιρίνης (IG), η οποία θα τους παρέχει άμεση, αν και προσωρινή, ανοσία.

Το εμβόλιο της ηπατίτιδας Α μπορεί να γίνει ταυτόχρονα και με άλλα εμβόλια.

3.Ποιοι δεν πρέπει να κάνουν το εμβόλιο κατά της ηπατίτιδας Α, ή θα πρέπει να το αναβάλλουν για αργότερα.

▪ Το εμβόλιο δεν πρέπει να γίνεται σε άτομα που έχουν εμφανίσει στο παρελθόν σοβαρή αλλεργική αντίδραση σε κάποιο συστατικό του εμβολίου. Όλα τα εμβόλια κατά της ηπατίτιδας Α περιέχουν alum(???) και ορισμένα περιέχουν 2-φαινοξυαιθανόλη.

▪ Το ίδιο ισχύει για άτομα που έχουν εμφανίσει αλλεργική αντίδραση μετά από προηγούμενη δόση του εμβολίου.

▪ Άτομα που είναι μετρίως ή σοβαρά άρρωστα κατά τη στιγμή του προγραμματισμένου εμβολιασμού, είναι προτιμότερο να τον αναβάλλουν για μετά την ανάρρωσή τους. Αντίθετα, άτομα με ήπια γρίπη/κρύωμα μπορούν να εμβολιαστούν.

▪ Ενημερώστε το ιατρό σας σε περίπτωση που είστε έγκυος. Η ασφάλεια του εμβολίου σε εγκύους δεν έχει διευκρινιστεί επαρκώς. Ωστόσο, δεν έχει αποδειχθεί καμία βλαβερή επίδραση του εμβολίου στην έγκυο ή στο έμβρυο.

4.Ποιοι είναι οι πιθανοί κίνδυνοι του εμβολίου κατά της ηπατίτιδας Α;

Τα εμβόλια, όπως και κάθε φάρμακο, έχουν δυνητικά παρενέργειες, όπως για παράδειγμα σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις. Ωστόσο, ο κίνδυνος ενός εμβολίου να προκαλέσει σοβαρή βλάβη ή και θάνατο είναι εξαιρετικά μικρός ή μηδαμινός.

Οι ενδεχόμενες παρενέργειες (σπάνιες και ήπιες στην πλειοψηφία τους) αντισταθμίζονται από τον κίνδυνο νόσησης με ηπατίτιδα Α, που μπορεί να καταλήξει σε πολύ σοβαρές επιπλοκές. Γενικώς, οι περισσότεροι άνθρωποι που εμβολιάζονται δεν αντιμετωπίζουν κανένα πρόβλημα.

Ήπιες παρενέργειες του εμβολίου

-πόνος στο σημείο του εμβολιασμού, ο οποίος διαρκεί 1-2 ημέρες (περίπου σε 1 στα 6 παιδιά/εφήβους, και 1 στους 2 εμβολιασθέντες ενήλικες)

-πονοκέφαλος (1 στους 6 ενήλικες, και 1 στα 25 παιδιά)

-απώλεια όρεξης (περίπου 1 στα 12 παιδιά)

-κόπωση (περίπου 1 στα 14 παιδιά)

Εάν συμβεί κάποια από τις παραπάνω παρενέργειες, συνήθως αυτή διαρκεί 1-2 ημέρες.

Σοβαρές παρενέργειες του εμβολίου

- σοβαρή αλλεργική αντίδραση (εξαιρετικά σπάνια)

5.Τι κάνουμε σε περίπτωση σοβαρής αντίδρασης στο εμβόλιο

Τι θα πρέπει να προσέχουμε:

Οι γονείς και το ίδιο το άτομο που εμβολιάσθηκε θα πρέπει να έχουν αυξημένη επαγρύπνηση για οποιαδήποτε ασυνήθη κατάσταση, όπως υψηλό πυρετό, αλλαγή συμπεριφοράς, ή σημεία αλλεργικής αντίδρασης, όπως δυσχέρεια στην αναπνοή, βράγχος φωνής ή συριγμός, οίδημα του λάρυγγα, εξάνθημα, ωχρότητα, αδυναμία, ταχυπαλμία, ή ίλιγγος, μέσα σε χρονικά διάστημα λίγων λεπτών ή λίγων ωρών από τη στιγμή του εμβολιασμού.

Τι θα πρέπει να κάνουμε:

-Σε περίπτωση που σημειωθεί σοβαρή αντίδραση στο εμβόλιο, το άτομο θα πρέπει να μεταφερθεί άμεσα στο νοσοκομείο ή να επισκεφθεί τον θεράποντα ιατρό του.

-Είναι σημαντικό να ενημερώνεται ο ιατρός για την ημερομηνία του εμβολιασμού και την ώρα και ημερομηνία της εμφάνισης των συμπτωμάτων.

-Οποιαδήποτε αντίδραση στο εμβόλιο θα πρέπει να καταγράφεται στα ειδικά έντυπα του ΕΟΦ.

6.Πώς μπορώ να μάθω περισσότερα.

Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να ζητήσουν περισσότερες πληροφορίες από τον ιατρό ή το φαρμακοποιό τους, ή να επισκεφθούν την ηλεκτρονική διεύθυνση του Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων των ΗΠΑ (www.cdc.gov/nip)

Μηνιγγιτιδοκοκκινή νόσος

Η μηνιγγίτιδα αποτελεί αιφνίδια λοίμωξη και τον χειρότερο εφιάλτη του ιατρού και του γονέα. Έχει απρόβλεπτη έναρξη, ενώ μπορεί να σημειωθεί ακόμη και θάνατος σε 24 έως 48 ώρες από την αρχική εκδήλωση των συμπτωμάτων, σε ένα κατά τα άλλα απόλυτα υγιές άτομο. Επιπλέον, για τους επιζώντες, η νόσος μπορεί να προκαλέσει μόνιμη αναπηρία (απώλεια της ακοής, ακρωτηριασμός, ουλές στο δέρμα, επιληπτικές κρίσεις / σπασμοί).

Η αιτία της μικροβιακής μηνιγγίτιδας είναι η Neisseria meningitidis (μηνιγγιτιδόκοκκος), που προσβάλλει μόνο τους ανθρώπους, βρίσκεται στο πίσω μέρος της μύτης και του στόματος και δεν ζει ελεύθερο στο περιβάλλον. Ο άνθρωπος αποτελεί τη μόνη πηγή μετάδοσης και το βακτήριο μεταδίδεται εύκολα από άτομο σε άτομο είτε μέσω της αναπνευστικής οδού (σταγονίδια: βήχας, πτάρνισμα, ομιλία, φιλί) είτε με την επαφή με αναπνευστικές εκκρίσεις και σίελο (άμεση επαφή: κουτάλι, πηρούνι, ποτήρι, οδοντόβουρτσα κ.λπ.).

Ο ρινοφάρυγγας των περισσοτέρων ατόμων αποικίζεται σε κάποια στιγμή της ζωής τους από το μηνιγγιτιδόκοκκο, χωρίς να εμφανίσουν συμπτώματα τα ίδια τα άτομα (ασυμπτωματικοί φορείς). Τα ποσοστά φορείας κορυφώνονται σε πληθυσμούς εφήβων και ενηλίκων νεαρής ηλικίας (ClausHetal. JInfectDis. 2005). Η φορεία κορυφώνεται σε συνθήκες συνωστισμού ή κλειστές κοινωνικές ομάδες, όπως οι μαθητικές ή φοιτητικές εστίες και τα στρατόπεδα. 

Υπάρχουν πέντε βασικές οροομάδες της N. meningitidis: A, B, C, W135 ή Y. Από τις πέντε αυτές οροομάδες, οι B και C είναι κυρίως υπεύθυνες για την μηνιγγιτιδοκοκκική νόσο στην Ευρώπη, ενώ οι Β, C, Υ στις Η.Π.Α. και A στην Αφρική και την Ασία. Η ομάδα W135 επικρατεί στην Αφρική, ενώ σποραδικά κρούσματα αναφέρονται σε Ασία, Ευρώπη και Η.Π.Α. Ωστόσο, τονίζεται ότι η γεωγραφική κατανομή των οροομάδων αλλάζει με την πάροδο του χρόνου, καθιστώντας την επιδημιολογία της μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου αρκετά απρόβλεπτη. 

Εφηβεία και μηνιγγίτιδα

Οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες (15-24 ετών) αποτελούν ομάδα ιδιαίτερα ευάλωτη και η επίπτωση στην ηλικία αυτή είναι υψηλή (Tzanakaki G, National meningococcal reference laboratory, 2010, Report Athens), πιθανώς για τους παρακάτω λόγους:

oσυγχρωτισμός σε μπαρ, clubs και άλλους χώρους ψυχαγωγίας

oσυμβίωση σε εστίες και χρήση κοινών χώρων, ιδιαίτερα κατά την πανεπιστημιακή ή στρατιωτική εκπαίδευση

oσυμπεριφορές πειραματισμού ή υψηλού κινδύνου (π.χ. κάπνισμα)

oστενή επαφή, έκφραση σεξουαλικότητας (φιλί)

oταξίδια σε περιοχές υψηλού κινδύνου

(Brigham 2009, Zuschneld 2008) 

Επιπλέον, πολλοί έφηβοι και νεαροί ενήλικες δεν προστατεύονται λόγω του χαμηλού ποσοστού εμβολιαστικής κάλυψης (Sakou et al, Eur J Pediatr,2011), αλλά και σε περίπτωση εμβολιασμού κατά την παιδική ηλικία η ανοσία εξασθενεί μετά τον αρχικό εμβολιασμό, με αποτέλεσμα τα επίπεδα των αντισωμάτων να είναι υπερβολικά χαμηλά και συνεπώς μη προστατευτικά (Sakouetal.Vaccine.2009).

Εφηβεία: η ηλικία «κλειδί» για πρωτογενή πρόληψη

Η εφηβεία αποτελεί ηλικιακή ομάδα κατά την οποία το άτομο σταδιακά αυτονομείται και αναλαμβάνει την ευθύνη της ζωής και της υγείας του. Αποκτά συνήθειες και γνώσεις που θα καθορίσουν την ποιότητα ζωής του στο μέλλον. Επιπλέον, τα περισσότερα προβλήματα στην ηλικία αυτή είναι αντιμετωπίσιμα ή και προλήψιμα δεδομένου ότι πρόκειται για μια σχετικά υγιή ηλικιακή ομάδα που αντιμετωπίζει θέματα ήβης ή παραλλαγών αυτής και τις συμπεριφορές πειραματισμού ή υψηλού κινδύνου. Εξαιρούνται βέβαια οι ομάδες εφήβων με χρόνια σοβαρά νοσήματα όπως η ινοκυστική νόσος, η μεσογειακή αναιμία, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου Ι κ.λπ.. Δεν είναι τυχαίο ότι ο φιλόσοφος Rousseau παρομοιάζει την εφηβεία σαν μια δεύτερη γέννηση: «Γεννιέσαι δύο φορές: η μία οδηγεί στην απλή ύπαρξη, η άλλη στην ίδια τη ΖΩΗ». 

Για όλους τους παραπάνω λόγουςη εφηβεία αποτελεί μια ηλικία «κλειδί» για θέματα πρόληψης και την ευκαιρία μας να δημιουργήσουμε τις βάσεις για την ανάπτυξη υγιών και λειτουργικών ενηλίκων. Ωστόσο, τα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά και οι ψυχοκοινωνικές ιδιαιτερότητες των εφήβων δημιουργούν δυσκολίες στην πρακτική εφαρμογή των μέτρων πρόληψης και των εμβολιασμών συγκεκριμένα. Νευροβιολογικά δεν έχει ολοκληρωθεί η ανάπτυξη του εφηβικού εγκεφάλου και υπάρχει προσκόλληση στον παρόντα χρόνο, χωρίς να έχει ακόμη κατακτηθεί η υποθετική – αφηρημένη σκέψη. Σαν αποτέλεσμα, οι έφηβοι δεν αντιλαμβάνονται εύκολα τις συνέπειες των πράξεών τους στο μέλλον, μαθαίνουν μέσα από πειραματισμό και εμπειρία και αντιδρούν σε κάθε μορφής εξουσία (συμπεριλαμβανομένου του ιατρικού ρόλου). Επιπλέον, δεν διεκδικούν τις υπηρεσίας υγείας που τους αφορούν και αισθάνονται άτρωτοι, δύσκολα συνεργαζόμενοι με ενήλικες. Το οικογενειακό περιβάλλον βρίσκεται σε αμηχανία παρατηρώντας όλες αυτές τις μεταβολές και εστιάζει κυρίως στη σχολική επίδοση και τις δραστηριότητες, θεωρώντας την υγεία δεδομένη.

Αποτέλεσμα των παραπάνω ιδιαιτεροτήτων είναι η ανεπαρκής εμβολιαστική κάλυψη των Ελλήνων εφήβων, ειδικά σχετικά με ορισμένα εμβόλια (Sakou et al, Eur J Pediatr,2011).

Πρόληψη μηνιγγίτιδος στην εφηβεία 

Μελέτες εστιάζουν στη σημασία της ενημέρωσης του ίδιου του εφηβικού πληθυσμού αλλά και των γονέων, (Buttler 2006, Kassianos 2010, Walther 2011) προκειμένου να υπάρξουν:

• Βελτίωση των μέτρων πρόληψης σε περίπτωση κρούσματος:
  • Δεν συνιστάται κλείσιμο του σχολείου και απολύμανση των χώρων, μετά από κρούσμα μηνιγγίτιδος
  • Συνιστώνται καλός αερισμός των χώρων και σχολαστικό πλύσιμο των χεριών
  • Απομόνωση του ασθενούς έως και 24-48 ώρες μετά την έναρξη της θεραπείας
  • Χρήση μάσκας σε ιατρούς και νοσηλευτικό προσωπικό
  • Χορήγηση αντιβίωσης για 2 ημέρες σε όλα τα άτομα που ήρθαν σε στενή επαφή με τον άρρωστο (γονείς, αδέλφια, παιδιά στο σχολείο)

(Ματσανιώτης Ν, Καρπάθιος Θ και συνεργάτες. Μικροβιακές Λοιμώξεις, Παιδιατρική 1999)

• Πρωτογενής πρόληψη μέσω του εμβολιασμού: 
• Είναι σαφές ότι η καλύτερη μέθοδος πρόληψης είναι η πρωτογενής πρόληψη μέσω του εμβολιασμού
• Στην Ελλάδα εισήχθη το 2001 το εμβόλιο έναντι του μηνιγγιτιδόκοκκου ομάδας C
• Δεδομένου ότι τα ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης στην εφηβεία δεν είναι ικανοποιητικά και ότι ακόμη και οι έφηβοι που έχουν εμβολιαστεί ως παιδιά δεν έχουν προστατευτικά αντισώματα (Sakouetal.Vaccine.2009, Sakou et al, Eur J Pediatr,2011), αλλά και της ιδιαίτερης ευαισθησίας των εφήβων στη μηνιγγιτιδοκοκκική νόσο:

• είναι ιδιαίτερα σημαντικός και αναγκαίος ο εμβολιασμός των εφήβων με το συζευγμένο τετραδύναμο εμβόλιο κατά του μηνιγγιτιδοκόκκου

• Το εμβόλιο είναι ασφαλές και αποτελεσματικό (προκαλεί μεγάλη παραγωγή αντισωμάτων)
• Δεν προκαλεί σοβαρές παρενέργειες
• Προσφέρει προστασία για τέσσεριςορότυπους του μικροβίου (A, C, W-135, Y)
• Συνιστάται και καλύπτεται από το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού από την ηλικία των 11 ετών και άνω – ανεξάρτητα εάν έχει προηγηθεί εμβολιασμός στην παιδική ηλικία

Πρόγραμμα της Μονάδας Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.)

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Μονάδας Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.) της Β΄ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Νοσοκομείο Παίδων «Παν. & Αγλ. Κυριακού» κατά το έτος 2012, σε εφηβικό πληθυσμό της Αττικής, οι γνώσεις των εφήβων για τη φύση της μηνιγγίτιδος, τα μέτρα πρόληψης σε περίπτωση κρούσματος και την ύπαρξη του εμβολίου ήταν εξαιρετικά περιορισμένες (ποσοστό μεγαλύτερο από 50% δηλώνουν πλήρη άγνοια για τα παραπάνω θέματα – 6ο Εντατικό Σεμινάριο Εφηβικής Ιατρικής, posterpresentation). Άλλωστε, ανάλογες εμπειρίες υπήρξαν και παλαιότερα κατά τις προσπάθειες ενημέρωσης γονέων και εκπαιδευτικών, όπως με χιούμορ περιγράφεται στο κείμενο του δασκάλου μας, Παιδιάτρου-Λοιμωξιολόγου Δημητρίου Ζουμπουλάκη («Ενημέρωση για τη μηνιγγίτιδα σε σχολείο – Λιθοβολισμός στην Άνω Ζοφριά»). Κατά τη διάρκεια και με αφορμή τη μελέτη της Μ.Ε.Υ., πραγματοποιήθηκε και παρουσίαση ενημέρωσης των εφήβων από τους ειδικούς της Μ.Ε.Υ. σχετικά με τα παραπάνω θέματα. Οι έφηβοι παρουσίαζαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και συμμετοχή, ενώ τα σχόλια εκπαιδευτικών και παιδιών ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικά. Τα αιτήματα των σχολείων για σχετική ενημέρωση αυξάνονται συνεχώς και αφορούν όλη τη χώρα. Μελλοντική έρευνα και αξιολόγηση θα δώσει περαιτέρω πληροφορίες για τη βελτίωση της εφαρμογής ενός τέτοιου προγράμματος.

Βιβλιογραφία

1.ClausHetal. J Infect Dis. 2005; 191:1263-1271.

2.Sakou II, Tsitsika AK, Papaevangelou V, Tzavela EC, Greydanus DE, Tsolia MN. Vaccination coverage among adolescents and risk factors associated with incomplete immunization. Eur J Pediatr 2011;Vol 170,Issue 11,pg 1419-1426.

3.TzanakakiG, Nationalmeningococcalreferencelaboratory, 2010, ReportAthens

4.Brigham KS et al, Curr Opin Pediatr.2009;21:437-443

5.Zuschneld I, et al. Euro Surveill. 2008;13:pll=19031

6.Τσίτσικα Α. Η ανάπτυξη του Εφήβου στο Εφηβεία: η ηλικία των μεταβολών και των δυνατοτήτων, Ιατρικές Εκδόσεις Πασχαλίδης, 2011, Τόμος 1, κεφάλαιο 2, σελ.33-38.

7.Sakou II, Tzanakaki G, Tsolia MN, Sioumala M, Barbouni A, Kyprianou M, Papaevangelou V, Tsitsika A, Blackwell CC, Kafetzis D, Kremastinou J. Investigation of serum bactericidal activity in childhood and adolescence 3-6 years after vaccination with a single dose of serogroup C meningococcal conjugate vaccine.Vaccine. 2009 Jul 16;27(33):4408-11. Epub 2009 Jun 3.

8.Butler KM. Meningococcal meningitis prevention programs for college students: a review of the literature. Worldviews Evid Based Nurs.2006;3(4):185-93.

9.Kassianos G. Vaccination for tomorrow: the need to improve immunisation rates. J Fam Helath Care.2010;20(1):13-6.

10.Walther S. A parent’s decision on immunization: making the right choice. Pediatrics, May 2011.

11.Ματσανιώτης Ν, Καρπάθιος Θ και συνεργάτες. Μικροβιακές Λοιμώξεις στο Παιδιατρική, τόμος 1, Ιατρικές Εκδόσεις Λίτσας 1999, σελ. 208-209.

12.Σάκου Ε, Δημητρακοπούλου Β, Δημητροπούλου Χ, Ανδρή Ε, Τσίτσικα Α. Γνώσεις Ελλήνων εφήβων για τη μηνιγγίτιδα, τα μέτρα πρόληψης σε περίπτωση κρούσματος και την εφαρμογή του σχετικού εμβολιασμού. Στα πρακτικά του 6ου Εντατικού Σεμιναρίου Εφηβικής Ιατρικής, ΑΑ-25.

13.Ζουμπουλάκης Δ. Ενημέρωση για τη μηνιγγίτιδα σε σχολείο – Λιθοβολισμός στην Άνω Ζοφριά στο «Τα Λοιμώδη ... μεταξύ μας», Έκδοση ΜΑΚΚΑ, 2000.

Άρτεμις Κ. Τσίτσικα

Τα οφέλη της άθλησης στη σωματική και ψυχοκοινωνική υγεία παιδιών και εφήβων είναι γνωστά και αδιαμφισβήτητα. Επιπλέον, η άθληση κατά την εφηβική ηλικία αποτελεί τρόπο εκτόνωσης και αποτρέπει την ανάπτυξη συμπεριφορών υψηλού κινδύνου. Η συμβολή των αθλητικών προγραμμάτων κατά την παιδική και εφηβική ηλικία στην αντιμετώπιση των νοσημάτων φθοράς των ενηλίκων είναι σημαντική. Νοσήματα όπως η υπέρταση, η καρδιαγγειακή νόσος, η οστεοπόρωση και οι επιπτώσεις της εγκατεστημένης σε νεαρά ηλικία παχυσαρκίας θα μπορούσαν να περιοριστούν σημαντικά με τη συστηματική αθλητική δραστηριότητα.

Σημαντικό στοιχείο της επιτυχίας οποιουδήποτε αθλητικού προγράμματος, έτσι ώστε να αποδοθούν τα μέγιστα οργανικά και ψυχικά οφέλη, είναι η τήρηση της ισορροπίας σε όλα τα επίπεδα. Μεταξύ των δύο άκρων ελλειμματικής και υπερβολικής λειτουργίας (καταστάσεις αλλόστασης ή κακόστασης), βρίσκεται η χρυσή τομή της ομοιόστασης (εύσταση). Η ιδιαίτερη θέση που κατείχε η τήρηση της ισορροπίας και του μέτρου στην αρχαία Ελλάδα εκφράζεται από το Δελφικό «Μηδέν άγαν» και απο τον Πυθαγόρα με τη ρήση: «Σιτία, ποτά, ύπνος και αφροδίσια, πάντα ταύτα μέτρια. Το δε περισσούν νούσων ποιεί». Τα παραπάνω αποκαλύπτουν τη νοσογόνο δύναμη της υπερβολής που μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική οργανική ή/και ψυχική δυσλειτουργία.

Ο πρωταθλητισμός χαρακτηρίζεται από υπερβολή. Ο αθλητής, με εξαντλητική προσπάθεια σκοπεύει στην επιτυχία. Η υπερβολή αυτή δημιουργεί κινδύνους για την υγεία και μετριάζει τα οφέλη της άσκησης, ενώ παράλληλα επιβαρύνει ψυχολογικά το άτομο μέσα από μια διαδικασία συνεχούς stress. Επιπλέον, μπορεί να υιοθετηθεί μια νέα ηθική που επιτρέπει τη χρήση οποιουδήποτε μέσου για την κατάκτηση του στόχου. Είναι ευνόητο ότι τα παραπάνω αποκτούν ιδιαίτερη βαρύτητα για τον αναπτυσσόμενο οργανισμό ενός παιδιού ή εφήβου, ενώ σημαντικές είναι και οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία και τη διάπλαση του χαρακτήρα που ακόμη είναι υπό διαμόρφωση.

Το γενετικό doping αποτελεί τη μη θεραπευτική χρήση γονιδίων, γενετικών στοιχείων ή και κυττάρων που έχουν την ικανότητα να προκαλέσουν αύξηση του μεγέθους και απόδοσης των μυών χωρίς την προαπαιτούμενη άσκηση. Μολονότι δεν έχει δημοσιευτεί γενετικό doping σε ανθρώπους ακόμη η δυνατότηταχρήσης μοριακών τεχνικών δεν είναι πολύ μακρια.Οι τεχνικές αυτές αφορούν είτε απευθείας ένεση DNA σε ιστό «γυμνό», «πακεταρισμένο» με τη μορφή λιποσωμάτων ή ενσωματωμένο σε ιούς που λειτουργούν σαν «δούρειοι ίπποι», είτε με την προσθήκη γενετικά τροποποιημένων κυττάρων. Ας σημειωθεί ότι το γενετικό doping θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να ανιχνευθεί, ενώ παράλληλα μπορεί να έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στους αθλητές. Συγκεκριμένα, αυξάνεται ο κίνδυνος για παθήσεις του καρδιαγγειακού συστήματος και θρομβώσεις, ενώ μπορεί να υπάρξει και ισχυρή ανοσοποιητική αντίδραση του οργανισμού. Επίσης, η ραγδαία ανάπτυξη των μυών μπορεί να οδηγήσει σε καταπόνηση, διαστρέμματα, θραύση τενόντων και κατάγματα ή ακόμα και σε δημιουργία νεοπλασιών όπως ραβδομυοσάρκωμα .

Όπως προαναφέρθηκε, ο έλεγχος θα είναι εξαιρετικά δύσκολος και υπάρχει σχετική αδυναμία ανίχνευσης. Συγκεκριμένα, για να ελεγχθεί η γενετική παρέμβαση χρειάζεται βιοψία ιστού το οποίο αποτελεί μία ιατρική πράξη ακριβή σε οικονομικό κόστος και με απαιτήσεις σε εξειδικευμένο προσωπικό και μηχανήματα. Είναι αλήθεια πως το γενετικό doping αποτελεί έναν «εφιάλτη» με σημαντικές κοινωνικές προεκτάσεις. Για να υπάρξει οποιαδήποτε πρόοδος και να ληφθούν μέτρα, χρειάζεται ενημέρωση, αλληλεπίδραση της πολιτείας με τονκοινωνικό ιστό, καθώς και πλαισίωση των επιτροπών αντι-doping με γενετιστές.

Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελούν οι φυσικά «ντοπαρισμένοι», δηλαδή άτομα τα οποία έχουν υποστεί ενδογενή μετάλλαξη γονιδίων (ερυθροποιητίνης ή μυοστατίνης). Είναι διάσημο πλέον το βρέφος των επτά μηνών που μπορεί να ανεβαίνει σκάλες λόγω υπερβολικής ανάπτυξης του μυικού του συστήματος! Το εντυπωσιακό αυτό αποτέλεσμα οφείλεται σε μια κληρονομική μετάλλαξη που οδηγεί στην παραγωγή αναποτελεσματικής μυοστατίνης, η οποία φυσιολογικά περιορίζει την αύξηση των μυών. Πρόσφατα δε, υπήρξε η ανακάλυψη ότι υπάρχει γενετική διαφοροποίηση που δυσχεραίνει την αποβολή αναβολικών/ανδρογόνων στεροειδών από τα ούρα με αποτέλεσμα τη δυσκολία στον εντοπισμό κατά τον έλεγχο !

Όπως λοιπόν διαφαίνεται, είναι πιθανό γενετικά διαφοροποιημένα άτομα να ενθαρρύνονται στη συμμετοχή τους στον πρωταθλητισμό, ενώ οι υπόλοιποι αθλητές να αναζητούν τρόπους να εξισωθούν μαζί τους γενετικά διαφοροποιημένους – με οποιοδήποτε κόστος στηνυγεία, την ηθική και την ίδια την υπόστασή τους.

Η φαρέτρα του doping στο μέλλον προβλέπεται ιδιαίτερα ενισχυμένη και ευρηματική. Αν και τεράστια κονδύλια δαπανώνται για τη βελτίωση των μεθόδων ανίχνευσης των ουσιών, το doping βρίσκεται πάντα βήματα πιο μπροστά. Το αποτέλεσμα είναι απογοητευτικό, αφού ο αριθμός των αθλητών-χρηστών είναι υψηλότατος και θετικά ευρήματα ανευρίσκονται σε εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά.

Η μόνη ουσιαστική ελπίδα φαίνεται να ξεκινά από τους νέους αθλητές-τους νέους ανθρώπους- πριν τον εγκλωβισμό τους στα κυκλώματα του doping. Η ευθύνη των παιδιάτρων είναι σημαντική, αφού μπορούν να ενημερώσουν και να καθοδηγήσουν τα μεγαλύτερα παιδιά και τους εφήβους. Οι παράγοντες επιτυχίας μιας αθλητικής προσπάθειας δεν είναι άλλοι από την ισορροπημένη διατροφή, την κατάλληλη προπόνηση, μα πάνω απ’ όλα το ψυχικό σθένος - σε συνδυασμό με την επιμονή και τη συνεχή βελτίωση.

Χρειάζεται ωστόσο προσοχή, αφού η δογματική απαγόρευση και η συλλήβδην καταδίκη όλων των διαθέσιμων ουσιών μπορεί να οδηγήσουν σε αμφισβήτηση της αξιοπιστίας του παιδιάτρου από τον ενδιαφερόμενο, με αντίθετα αποτελέσματα.

Απαιτείται γνώση των πλεονεκτημάτων και παρενεργειών των ουσιών, παράθεση δεδομένων, παραδειγμάτων και επιστημονικά επιχειρήματα, προκειμένου να υπάρξει η παραμικρή πρόοδος έναντι της μάστιγας του doping.

Βιβλιογραφία 

1. Κανακά Χ. Άθληση : Οφέλη και υπερβολές. Δελτίο Α΄ Παιδιατρικής Κλινικής

Πανεπιστημίου Αθηνών, 37η Παιδιατρική Ενημέρωση 2004, 51 (3) : 276-277.

2. Friedmann T, Rabin O, Frankel MS. Ethics. Gene doping and sport. Science. 2010 Feb 5;327(5966):647-8.. 

3. Mansour MM, Azzazy HM. The hunt for gene dopers. Drug Test Anal. 2009 Jul;1(7):311-22

4. Gatzidou E, Gatzidou G, Theocharis SE. Genetically transformed world records: a reality or in the sphere of fantasy?Med Sci Monit. 2009 Feb;15(2):RA41-47..

5. LongBJ, StraubD. Αθλητιατρική. Στο : Ηolland-Hall C, Brown RT. Secrets

Εφηβικής Ιατρικής. Επιμέλεια Ελληνικής Έκδοσης : Tσίτσικα Α, Χρούσος Γ.

Ιατρικές Εκδόσεις Πασχαλίδης 2005 : 233-253.

6. Χρούσος Γ, Τσίτσικα Α. Doping στα παιδιά και τους εφήβους. Η νέα μάστιγα. Εναρκτήρια ομιλία, 38η Θεραπευτική Ενημέρωση, Δελτίο Α΄ Παιδιατρικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών 2005, 52(3): 221-225.

Γεώργιος Χρούσος, Άρτεμις Κ. Τσίτσικα

1. Τι προκαλεί ο ιός HPV;

O ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV), είναι ο ιός που ευθύνεται αποκλειστικά για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας στις γυναίκες, αλλά σε μεγάλο ποσοστό και για άλλες πιο σπάνιες μορφές καρκίνου στη γεννητική περιοχή, όπως στο αιδοίο, στον κόλπο, στο πέος και στον πρωκτό. Επίσης ευθύνεται αποκλειστικά για τα κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων (και των 2 φύλων).

2. Πόσοι τύποι HPV υπάρχουν;

Υπάρχουν περίπου 40 ορότυποι του ιού που προσβάλλουν τη συγκεκριμένη περιοχή. Οι τύποι 6 και 11 έχουν συνδεθεί σε ποσοστό 90% με τα κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων, ενώ οι τύποι 16,18 έχουν συνδεθεί σε ποσοστό 75% με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας αλλά είναι και οι συχνότεροι τύποι που προκαλούν τις άλλες μορφές καρκίνου που συνδέονται με τον HPV.

3. Πως μεταδίδεται ο ιός HPV;

Οι ιοί των ανθρώπινων θηλωμάτων μεταδίδονται μέσω της ολοκληρωμένης σεξουαλικής επαφής ή πιο σπάνια από την επαφή των γεννητικών περιοχών ή την επαφή χεριών –γεννητικού συστήματος. Επίσης, σπανιότερα ο ιός μπορεί να μεταδοθεί από τη μητέρα στο νεογνό ή ακόμη και μέσω εσωρούχων ή άλλων υφασμάτων.

4. Πόσος συχνός είναι ο ιός HPV;

Εκτιμάται ότι τουλάχιστον 80% των σεξουαλικώς ενεργών ατόμων θα προσβληθούν από τον HPV κάποια στιγμή στη ζωή τους. Συνήθως η πρώτη επαφή με τον ιό συμβαίνει νωρίς στην εφηβική ή τη νεαρή ενήλικο ζωή, συνεπώς οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες είναι οι πιο ευαίσθητες ηλικιακές ομάδες. Χαρακτηριστικό είναι ότι το άτομο που έχει προσβληθεί μπορεί να παραμένει ασυμπτωματικό για πολλά χρόνια μεταδίδοντας τον ιό στους συντρόφους του, χωρίς να το γνωρίζει.

5. Πόσο συχνός είναι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας;

Στην Ευρώπη, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο δεύτερος πιο συχνός στις νέες γυναίκες (15-44 ετών): 37,800 νέες περιπτώσεις και 17,000 θάνατοι καταγράφονται κάθε χρόνο λόγω αυτού του καρκίνου. Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι 600 γυναίκες διαγιγνώσκονταικαι 250 πεθαίνουν από καρκίνο τραχήλου μήτρας ετησίως.

6. Τι είναι τα γεννητικά κονδυλώματα ; 

Τα γεννητικά κονδυλώματα είναι πολύ συχνές εξαιρετικά μεταδοτικές καλοήθεις αλλοιώσεις του γεννητικού συστήματος .Αποτελούν βλάβες που εμφανίζονται στη γεννητική χώρα και φαίνονται και με γυμνόμάτι. Συνήθως είναι ασυμπτωματικές βλάβες ή προκαλούν ένα ήπιο και επίμονο κνησμό στην περιοχή. Τα γεννητικά κονδυλώματα αντιμετωπίζονται είτε με συντηρητική θεραπεία είτε με επεμβατικές μεθόδους. Ο τύπος της θεραπείας ποικίλλει, ανάλογα με τον τύπο, τον αριθμό και τη θέσητων γεννητικών κονδυλωμάτων. Τα γεννητικά κονδυλώματαυποτροπιάζουν πολύ συχνά παρά τη θεραπεία τους .

7. Προκαλεί ο ιός HPV άλλους καρκίνους στην πρωκτογεννητική περιοχή;

Ο ιός HPV είναι υπεύθυνος για το μεγαλύτερο ποσοστό καρκίνων του αιδοίου και του κόλπου οι οποίοι αναλογούν στο 6% του γυναικολογικού καρκίνου. Επίσης ευθύνεται για το σύνολο σχεδόν του καρκίνου του πρωκτού ο οποίος παρουσιάζει ανοδική τάση τα τελευταία χρόνια σε γυναίκες και άνδρες.

8. Προκαλεί ο ιός HPV νοσήματα και καρκίνους και σε άλλες περιοχές του ανθρώπινου σώματος, πλην της γεννητικής περιοχής ;

Τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι ο ιός HPV εμπλέκεται και στην ανάπτυξη καρκίνων στην περιοχή της στοματικής κοιλότητας και του στοματοφάρυγγα. Οι καρκίνοι αυτοί είναι πιο συχνοίστους άνδρες από τις γυναίκες. Εμφανίζονται κυρίως σε άτομα ηλικίας κάτω των 60 ετών και φαίνεται να έχουν καλύτερη πρόγνωση σε σχέση με τους καρκίνους που δεν ανιχνεύεται οι ιός. Η κατανάλωση αλκοόλ ,το κάπνισμα και η σεξουαλική συμπεριφορά των ατόμων αυτών σχετίζεται με τονκίνδυνο εμφάνισης καρκίνου της περιοχής αυτής και το γεγονός αυτό δημιουργεί την ανάγκη διερεύνησης της πιθανότητας πρωτογενούς πρόληψης του καρκίνου αυτού σε άνδρες και γυναίκες μέσω του HPV εμβολιασμού.

9. Το προφυλακτικό με προστατεύει από τον ιό HPV; 

Το ανδρικό προφυλακτικό μπορεί να μειώσει τη μετάδοση του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων, δεν μπορεί όμως να προστατεύσει πλήρως από τη μόλυνση με τον ιό. H χρήση του προφυλακτικού είναι βέβαια απαραίτητη για την πρόληψη των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων, με κορυφαίο όλων το AIDS.

10. Σε ποια ηλικία κινδυνεύω περισσότερο από τον HPV; 

Οι περισσότεροι άνθρωποι έρχονται σε επαφή με τον ιό νωρίς στη σεξουαλική τους ζωή, δηλαδή στο διάστημα που ακολουθεί την έναρξη των επαφών. Αυτό συμβαίνει λόγω τόσο επιδημιολογικών στοιχείων της λοίμωξης αλλά και λόγω ιδιαιτεροτήτων του ίδιου του τραχήλου των νεαρών γυναικών και εφήβων. Τα επιδημιολογικά δεδομένα δείχνουν ότι η αιχμή της λοίμωξης είναιη ηλικία 16 έως 25 ετών.

11. Υπάρχει τρόπος πρόληψης των νοσημάτων που προκαλεί ο HPV;

Πρόσφατα, ανακαλύφθηκαν δύο εμβόλια που προστατεύουν από τους 2 τύπους του ιού HPV 16 και 18, οι οποίοι ευθύνονται συνολικά για το 75% του συνόλου των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, τις περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου του αιδοίου και του κόλπου, ενώτο ένα από αυτά (τετραδύναμο εμβόλιο) προφυλάσσει και από το το 90% των γεννητικών κονδυλωμάτων. Τα εμβόλια προστατεύουν μερικώς και από άλλους τύπους HPV που προκαλούν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

12. Τι περιέχει το εμβόλιο έναντι του HPV στη σύνθεσή του;

Το HPV εμβόλιο είναι μη λοιμογόνο, ανασυνδυασμένοεμβόλιοπου περιέχειμία πρωτεΐνη του ιού που παράγεται με τεχνητό τρόπο στο εργαστήριο .Η πρωτεΐνη αυτή του ιού μιμείται τη φυσική λοίμωξη και παράγει αντισώματα στον οργανισμό χωρίς να τον μολύνει. Το HPV εμβόλιο δεν περιέχει τον ιό στη σύνθεσή του και ως εκ τούτου δεν μπορεί να μολύνει τον οργανισμό.

13. Γιατί να εμβολιασθώ με το εμβόλιο έναντι του HPV;

Το εμβόλιο έναντι του HPV αποτελεί σήμερα το μοναδικό μέσον πρωτογενούς πρόληψης , καθώς η λοίμωξη από τον ιό που προκαλείτον καρκίνο δεν μπορείνα προληφθεί με κανέναν άλλο τρόπο. Κάνοντας το εμβόλιοπροστατεύεις τον οργανισμό σου από την ανάπτυξη καρκίνου τραχήλου μήτρας αλλά και όλων των προκαρκινικών σταδίων του τραχήλου της μήτρας, του κόλπου καιτου αιδοίου,που προηγούνται της εμφάνισης του καρκίνουπου οφείλεται στους τύπους που περιέχουν τα εμβόλια. Με το τετραδύναμο εμβόλιο προστατεύεις τον εαυτό σου και από τα γεννητικά κονδυλώματα. Ο HPV εμβολιασμός αποτελεί σε όλο τον κόσμο τη σύγχρονη ιατρική πρακτικήτης πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας του αιδοίου και του κόλπου.

14. Ποιοι πρέπει να εμβολιάζονται έναντι του HPVκαι πότε;

Κατά προτεραιότητα το εμβόλιο έναντι του HPV πρέπει να χορηγείται σε όλα τα κορίτσια στην ηλικία των 12-15 ετών, όπου ο οργανισμός έχει την καλύτερη ανοσολογική ανταπόκριση στους εμβολιασμούς. Σε αυτήν την ηλικία γίνονται οι αναμνηστικές δόσεις εμβολίων για τέτανο, διφθερίτιδα, κοκκύτη αλλά και των υπολοίπων εμβολίων, σε περίπτωση που δεν έχουν αυτά χορηγηθεί εγκαίρως. Σε περίπτωση που έχει ξεπεραστεί αυτό το ηλικιακό όριο, ο εμβολιασμός πρέπει να γίνεται οπωσδήποτε σε όλες τις γυναίκες ως την ηλικία των 26 ετών και προαιρετικά στις μεγαλύτερες γυναίκες ως την ηλικία των 45 ετών.

15. Ποιο είναι το δοσολογικό σχήμα του εμβολίου έναντι του HPV;
Το τετραδύναμο HPV εμβόλιο χορηγείται σε 3 ενδομυϊκές ενέσεις στους μήνες 0 ,2 και 6. Το σχήμα μπορεί να διαφοροποιηθεί και να επιλεγεί ένα εναλλακτικό σχήμα .Έτσι ,αν είναι αναγκαίο η 2η δόση του εμβολίου μπορεί να χορηγηθεί από 1 μήνα μετά την πρώτη δόση ενώ η τρίτη δόση μπορεί να δοθεί από 3 μήνες από τη δεύτερη δόση .Οι 3 δόσεις του εμβολίου θα πρέπει να χορηγούνται εντός έτους. Το διδύναμο HPV εμβόλιο χορηγείται στους μήνες 0,1 και 6, όμως κι εδώ το σχήμα των 3 δόσεων μπορεί να ολοκληρωθεί εντός ενός έτους.

16. Χορηγείται το εμβόλιο στη διάρκεια της εγκυμοσύνης;

Το εμβόλιο κατά του HPV δε συστήνεται σε εγκύους, διότι δεν γνωρίζουμε κατά πόσο είναι ασφαλές για την έγκυο και το έμβρυο. Μέχρι στιγμής, ωστόσο, οι πρώτες μελέτες δείχνουν ότι το εμβόλιο δεν προκαλεί κανένα πρόβλημα κατά τη διάρκεια της κύησης. Προς το παρόν, οι έγκυες γυναίκες θα πρέπει να περιμένουν να εμβολιαστούν μετά τον τοκετό, και εφόσον κάποια γυναίκα, που έχει ήδη ξεκινήσει τη σειρά του εμβολιασμού, ανακαλύψει ότι είναι έγκυος, θα πρέπει να κάνει την επόμενη δόση μετά τον τοκετό.

17. Πρέπει το εμβόλιο να χορηγείται σε αγόρια;

Όσον αφορά στον εμβολιασμό των αγοριών, που επίσης μπορεί να προσβληθούν από τον ιό HPV, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) έχει εγκρίνει ήδη τον εμβολιασμό τους στην ηλικία9-26 ετών. Ο εμβολιασμός των αγοριών δεν έχει ξεκινήσει στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες, για λόγους κυρίως οικονομικούς, καθώς πρώτη προτεραιότητα αποτελεί ο εμβολιασμός των γυναικών. Σε μεγάλες όμως χώρες, όπως οι ΗΠΑ, η Αυστραλία και ο Καναδάς έχουν ξεκινήσει εμβολιαστικά προγράμματα σε αγόρια και άνδρες 12-21 ετών.Ο εμβολιασμός των αγοριών θα τα προστατεύσει από τα γεννητικά κονδυλώματα αλλά και από ορισμένους σπάνιους τύπους καρκίνου του πέους και του πρωκτού. Επιπλέον, εμβολιάζοντας τα αγόρια προστατεύονται έμμεσα και οι ερωτικοί τους σύντροφοι που δεν έχουν εμβολιαστεί.

Με βάση τα επιστημονικά στοιχεία που διαθέτουμε μέχρι σήμερα δεν έχει αποδειχθεί η ανάγκη αναμνηστικής δόσης .Τα HPV εμβόλια αναμένεται να παρέχουν μακράς διάρκειας προστασία.

19. Ποια η αξία του να εμβολιαστούν όσο περισσότερες γυναίκες; 
Το εμβόλιο πρέπει να χορηγείται σε όλες τις γυναίκες 12-26 ετών, με μοναδική εξαίρεση τα άτομα που έχουν εκδηλώσει σοβαρή αλλεργική αντίδραση σε προηγούμενη δόση του εμβολίου (πιθανότητα μικρότερη από 1/100.000).

Είναι σημαντικό να εμβολιαστούν όσο περισσότερες γυναίκες γίνεται ώστε να θωρακιστούν ατομικά έναντι του επικίνδυνου αυτού ιού αλλά για να επωφεληθεί το σύνολο της κοινότητας, γιατί μόνο με υψηλή χρήση του εμβολίου θα μειωθεί ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας στη χώρα μας.

20. Είναι το εμβόλιο ασφαλές;
Όλοι οι Διεθνείς Οργανισμοί Υγείας, μεταξύ των οποίων ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων έχουν αποφανθεί για την αποτελεσματικότητα αλλά και για την ασφάλεια του εμβολίου, το οποίο έχει διανεμηθεί σε πάνω από 100 εκατομ δόσεις παγκοσμίως και σε πάνω από 63,000 κορίτσια/ γυναίκες στα πλαίσια κλινικών μελετών. Όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι το εμβόλιο δε συνδέεται με σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες.Η συχνότερη ήπια παρενέργεια ήταν πόνος στο σημείο της ένεσης του εμβολίου. 
Σημαντικό είναι ότι το εμβόλιο δεν περιέχει ολόκληρο τον ιό αλλά μόνο μία πρωτεΐνη του εξωτερικού περιβλήματος του HPV ιού, κατά συνέπεια δεν περιέχει λοιμώδες υλικό και δεν μπορεί να προκαλέσει νόσημα.

21. Μπορώ να προφυλαχθώ από τον ιό χωρίς να εμβολιασθώ ; 

Η αποχή από τις σεξουαλικές επαφές ή η μονογαμική επαφή με μονογαμικό σύντροφο μπορούν να αποτρέψουν τη λοίμωξη από τον ιό. Σε κάθε άλλη περίπτωση ο μοναδικός τρόπος να προφυλαχθεί κανείς από τον ιόείναι ο εμβολιασμός με το HPV εμβόλιο .TαHPV εμβόλια προστατεύουν από τους τύπους του ιού που περιέχουν .

22. Ο εμβολιασμός κατά του HPV αντικαθιστά τη δοκιμασία κατά Παπανικολάου στο μέλλον (τεστ Παπ);
Όχι. Οι γυναίκες που εμβολιάζονται θα πρέπει να εφαρμόζουν τον τακτικό (ετήσιο, συνήθως) έλεγχο με τη λήψη επιχρίσματος από τον τράχηλο της μήτρας (τεστ Παπανικολάου) όταν είναι ή γίνουν σεξουαλικά ενεργές, για τρεις λόγους:
(α) το εμβόλιο ΔΕΝ παρέχει πλήρη προστασία από όλους τους τύπους του ιού HPV, που ευθύνονται για τον καρκίνο του τραχήλου, κι έτσι 25% των περιπτώσεων καρκίνου δεν καλύπτονται πλήρως από το εμβόλιο (το εμβόλιο παρέχει μικρού βαθμού προστασία από άλλους τύπους HPV, πλην των τύπων 16 και 18) 
(β) Είναι πιθανό ορισμένες γυναίκες να μην έχουν λάβει όλες τις προβλεπόμενες δόσεις του εμβολίου ή να μην έχουν ακολουθήσει το σωστό χρονοδιάγραμμα μεταξύ των δόσεων, και κατά συνέπεια να μην προστατεύονται πλήρως.
(γ) Κορίτσια/γυναίκες που έκαναν το εμβόλιο, ενώ είχαν ήδη προσβληθεί από κάποιον από τους 4 τύπους του HPV (που καλύπτονται από το εμβόλιο), χωρίς να το γνωρίζουν, ίσως δεν μπορούν να έχουν πλήρως την ανοσολογική προστασία που παρέχει το εμβόλιο.

23. Τι άλλο πρέπει να γνωρίζω, τώρα που εμβολιάστηκα;
- Το εμβόλιο παρέχει προστασία από τον ιό HPV, ωστόσο είναι εύλογο ότι δεν θεραπεύει μια ήδη υπάρχουσα λοίμωξη. Ωστόσο υπάρχουν δεδομένα που υποστηρίζουν ότι το εμβόλιο προστατεύει από υποτροπή λοίμωξης από ένα τύπο HPV του εμβολίου, σε περίπτωση που προηγουμένως η γυναίκα έχει απαλλαγεί από αυτόν τον τύπο.
- Μια γυναίκα κινδυνεύει να μολυνθεί από τύπο ιού HPVπου δεν περιέχεται στο εμβόλιο καθ’ όλη τη διάρκεια της σεξουαλικά ενεργής ζωής της.

24. Υπάρχει επίσημη θέση της πολιτείας για τον εμβολιασμό ;

Στη χώρα μας ο εμβολιασμός έναντι του HPV έχει ενταχθεί επίσημα στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών του Υπουργείου Υγείας και αποζημιώνεται πλήρως από τα ασφαλιστικά ταμεία. Τα εμβόλια χορηγούνται δωρεάν σε όλα τα κορίτσια και τις νέες γυναίκες ηλικίας 12 έως 26 ετών .

25. Πώς μπορώ να μάθω περισσότερα;
Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να ζητήσουν περισσότερες πληροφορίες από τον ιατρό τους.

Σχετικά links για περισσότερη ενημέρωση:

http://www.anticancer.gov.gr,

http://www.oekk.gr/

http://www.cdc.gov

Άρτεμις Κ. Τσίτσικα

Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερα παιδιά και έφηβοι ξεπερνούν το κανονικό τους βάρος (γίνονται υπέρβαροι ή παχύσαρκοι), με τα αντίστοιχα ποσοστά στη χώρα μας να είναι από τα υψηλότερα στην Ευρώπη. Σε αυτό φαίνεται πως συμβάλλει ο σύγχρονος τρόπος ζωής, και κυρίως οι διατροφικές επιλογές και η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας. Η υπεραπασχόληση των γονέων με αποτέλεσμα την κατάργηση των καθημερινών οικογενειακών γευμάτων, η πυρηνική σύγχρονη οικογένεια, η έλλειψη χώρων παιχνιδιού στη γειτονιά και η κατάχρηση τηλεόρασης, ηλεκτρονικών παιχνιδιών και διαδικτύου αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες για τη διαμόρφωση της παραπάνω κατάστασης.

Τα επιπλέον κιλά και η περίσσεια λιπώδους ιστού στον οργανισμό μπορεί να οδηγήσουν σε σημαντική επιβάρυνση της λειτουργίας της καρδιάς και άλλων οργάνων, καθώς και σε αύξηση της αρτηριακής πίεσης, της «κακής» χοληστερόλης και του σακχάρου του αίματος-παράγοντες που έχουν ύπουλη δράση και καταστρέφουν τα αγγεία. Σύμφωνα με στοιχεία της Μονάδας Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.) της Β΄ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών για το έτος 2007, 431 έφηβοι 10 -18ετών προσήλθαν με αυξημένο βάρος σώματος, εκ των οποίων 23.4% είχαν αύξηση της αρτηριακής πίεσης, 19.7% διαταραχή των λιπιδίων του αίματος και 14% διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης (τάση για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2). Οι παχύσαρκοι έφηβοι έχουν 80% πιθανότητα να εξελιχθούν σε παχύσαρκους ενήλικες, με όλους τους σχετικούς κινδύνους για την υγεία της καρδιάς και των αγγείων.

Ένας πολύ επιβαρυντικός παράγων για την καρδιά και τα αγγεία είναι και το κάπνισμα, το οποίο συνήθως ξεκινά στο πλαίσιο του πειραματισμού και της αυτονόμησης κατά την εφηβική ηλικία. Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΠΙΨΥ (Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής) για το 2003, 24.6% των εφήβων στην Ελλάδα είναι καπνιστές και 14% αναφέρουν «βαρύ», συστηματικό κάπνισμα (> 10 τσιγάρα ημερησίως).

Από τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι ήρθε η ώρα για δράση, προκειμένου να τεθούν οι βάσειςγια την υγεία των μελλοντικών ενηλίκων. Εάν η κατάσταση συνεχιστεί ως έχει, τα καρδιαγγειακά συμβάματα θα παρουσιάζονται σε εντυπωσιακά μικρότερη ηλικία και περισσότερους ανθρώπους, με αποτέλεσμα τις σημαντικές επιπτώσεις σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο.

Το κλειδί για την απαραίτητη ανατροπή, είναι η εκπαίδευση των παιδιών από μικρή ηλικία, που ξεκινά στους κόλπους της οικογένειας, με την εγκατάσταση απλών- ωστόσο σημαντικών -κανόνων διατροφής και τρόπου διαβίωσης. Το παράδειγμα που δίνεται από τους γονείς είναι από τα ισχυρότερα κίνητρα κινητοποίησης του παιδιού και αργότερα του εφήβου. Η εκπαίδευση μέσω σχολικών προγραμμάτων είναι επίσης σημαντική, ιδιαίτερα όταν εφαρμόζεται με βιωματικό τρόπο και με την συμμετοχή των παιδιών π.χ. στον κατάλογο των σνακ της σχολικής καντίνας, σε ημερίδες ή θεατρικά δρώμενα για ενημέρωση των συνομηλίκων τους κ.λπ. Η πολιτεία, τα Μ.Μ.Ε. και τέλος εμείς, η επιστημονική κοινότητα, έχουμε όλοι σημαντική ευθύνη για την υλοποίηση του σχεδιασμού πρόληψης και παρέμβασης.

Είναι στο χέρι μας να εκπαιδεύσουμε το παιδί να αγαπά και να φροντίζει το σώμα του, παράλληλα με την ψυχή και το πνεύμα του, ξεκινώντας από το ζωτικό όργανο της καρδιάς. Είναι θέμα εκπαίδευσης ο σεβασμός στο σώμα, η τήρηση ισορροπιών μεταξύ μελέτης, χρόνου οθόνης και φυσικής δραστηριότητας και οι επιλογές στη διατροφή με βάση τη γνώση για τις ιδιότητες των τροφών, αλλά και των συνεπειών κατανάλωσης ορισμένων από αυτές. Θέμα εκπαίδευσης είναι και η αποφυγή βλαπτικών ουσιών όπως ο καπνός. Η εκπαίδευση αυτή είναι σημαντικό να ξεκινά εγκαίρως, στα χρόνια του Δημοτικού σχολείου, ώστε να φτάνουν τα παιδιά με κατευθύνσεις στην εφηβεία, την ηλικία που σταδιακά αποκτούν την απόλυτη ευθύνη της υγείας τους και καλούνται να πάρουν αποφάσεις που ενδεχομένως να επηρεάσουν το μέλλον τους.

Τέλος, ας προτρέψουμε το παιδί να γνωρίσει και να νιώσει την καρδιά του, να καταλάβει τις ανάγκες του θαυμαστού αυτού οργάνου, και ας το βοηθήσουμε να ανταπεξέλθει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο δίνοντάς του τη μοναδική ευκαιρία να χτίσει γερές βάσεις για την υγεία του.

Άρτεμις Κ. Τσίτσικα

Τι πρέπει να γνωρίζουμε

1.Τι είναι ο HPV.

O ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV), είναι ο ιός που ευθύνεται για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας στις γυναίκες, και για τα κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων (και των 2 φύλων), καθώς και για άλλες πιο σπάνιες μορφές καρκίνου (αιδοίου, κόλπου, πρωκτού, στοματοφάρυγγα). Υπάρχουν περίπου 40 ορότυποι του ιού που προσβάλλουν τη συγκεκριμένη περιοχή. Οι τύποι 6 και 11 συνδέονται συχνότερα με τους γεννητικούς ακροχόρδωνες (κονδυλώματα), ενώ οι τύποι 16,18,31,33 και 45 του ιού έχουν συνδεθεί με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Ο HPV μεταδίδεται συνηθέστερα με την σεξουαλική επαφή.

Εκτιμάται ότι τουλάχιστον 70% των σεξουαλικώς ενεργών ατόμων θα

προσβληθούν από τον HPV κάποια στιγμή στη ζωή τους.

Περίπου 6.2 εκατομμύρια ανθρώπων προσβάλλονται ετησίως από τον ιό, στις ΗΠΑ. Συνήθως η πρώτη επαφή με τον ιό συμβαίνει νωρίς στην εφηβική ή τη νεαρή ενήλικο ζωή, και αυτές είναι και οι πιο ευαίσθητες ηλικιακές ομάδες. Χαρακτηριστικό είναι ότι το άτομο που έχει προσβληθεί μπορεί να παραμένει ασυμπτωματικό για πολλά χρόνια μεταδίδοντας τον ιό στους συντρόφους του, χωρίς να το γνωρίζει.

Έχει υπολογιστεί από την Αμερικάνικη Ογκολογική Εταιρεία (AmericanCancerSociety) ότι το 2007, στις ΗΠΑ, πάνω από 9,700 γυναίκες διαγνώστηκαν με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, και 3,700 γυναίκες πέθαναν από τον καρκίνο αυτό.

Από το 2006 κυκλοφόρησαν δύο εμβόλιαπου προστατεύουν από τους 2 τύπους του ιού HPV, οι οποίοι ευθύνονται συνολικά για το 70% του συνόλου των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, ενώ το ένα από αυτά (τετραδύναμο) προστατεύει και από άλλους 2 τύπους που ευθύνονται για το 90% των γεννητικών κονδυλωμάτων.

Η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη.

2.Ποιοι πρέπει να εμβολιάζονται και πότε.

▪ Το εμβόλιο συστήνεται σε κορίτσια 12-15 ετών, αλλά μπορεί να δοθεί και από την ηλικία των 9 ετών. Επίσης, συστήνεται σε νέες γυναίκες 15-26 ετών που δεν έχουν εμβολιαστεί προηγουμένως.

▪ Προτιμάται να εμβολιάζονται πρωτίστως οι γυναίκες που δεν έχουν ακόμη ενεργό σεξουαλική ζωή, ώστε να προστατευθούν πριν έρθουν σε επαφή με τον ιό.

▪Το εμβόλιο έχει έγκριση και για γυναίκες 26-45, όμως σε αυτές τις ηλικίες δεν αποζημιώνεται και το όφελος είναι μικρότερο από αυτό της χορήγησης σε νεότερες ηλικίες, καθώς είναι πιο πιθανό οι γυναίκες αυτές να έχουν ήδη μολυνθεί από ένα ή περισσότερους τύπους HPV, από αυτούς που καλύπτουν τα εμβόλια. .

▪ Όσον αφορά στον εμβολιασμό των αγοριών, που επίσης μπορεί να προσβληθούν από τον ιό HPV, ήδη ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) έχει εγκρίνει τον εμβολιασμό των αγοριών-ανδρών 9-26 ετών, προκειμένου να προστατεύονται από τον ιό που προκαλεί κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων και ορισμένους σπάνιους τύπους καρκίνου του πέους και του πρωκτού. Επιπλέον, εμβολιάζοντας τα αγόρια προστατεύονται έμμεσα και οι ερωτικοί τους σύντροφοι. Μέχρι στιγμής εμβολιασμός των αγοριών εφαρμόζεται σε χώρες εκτός Ευρώπης (Αυστραλία, ΗΠΑ).

▪ Το εμβόλιο κατά του HPV δεν συστήνεται σε εγκύους, διότι δεν γνωρίζουμε κατά πόσο είναι ασφαλές για την έγκυο και το έμβρυο. Μέχρι στιγμής, ωστόσο, οι μελέτες δείχνουν ότι το εμβόλιο δεν προκαλεί κανένα πρόβλημα κατά τη διάρκεια της κύησης. Προς το παρόν, οι έγκυες γυναίκες θα πρέπει να περιμένουν να εμβολιαστούν μετά τον τοκετό, και εφόσον κάποια γυναίκα, που έχει ήδη ξεκινήσει τη σειρά του εμβολιασμού, ανακαλύψει ότι είναι έγκυος, θα πρέπει να κάνει την επόμενη δόση μετά τον τοκετό.

Δόσεις:

Το εμβόλιο πραγματοποιείται σε 3 δόσεις συνολικά, που ολοκληρώνονται σε χρονικό διάστημα 6 μηνών. Η 2ηκαι η 3η δόση γίνονται σε διάστημα 2 και 6 μηνών, αντιστοίχως, από την 1η δόση.

Η διάρκεια της ανοσολογικής προστασίας που παρέχει το εμβόλιο κατά του HPV, δεν είναι ακόμη γνωστή πλήρως, όπως συμβαίνει και με κάθε καινούριο εμβόλιο. Πάντως, οι μελέτες έχουν δείξει μέχρι στιγμής ότι γυναίκες που το έλαβαν 10 χρόνια πριν, εξακολουθούν και σήμερα να έχουν πολύ καλή ανοσία.

3.Ποιοι είναι οι πιθανοί κίνδυνοι του εμβολίου.

Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA), ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ), ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και άλλοι σημαντικοί Διεθνείς Οργανισμοί έχουν αποφανθεί για την αποτελεσματικότητα αλλά και για την ασφάλεια του εμβολίου έναντι του HPV. Η εμπειρία μετά τη χορήγηση 200 εκατομμυρίων δόσεων παγκοσμίως δείχνει ότι τα εμβόλια δε συνδέονται με καμία σημαντική παρενέργεια. Η συχνότερη ήπια παρενέργεια ήταν πόνος στο σημείο της ένεσης του εμβολίου. Ωστόσο, οι επιστήμονες θα εξακολουθήσουν να ελέγχουν την ασφάλεια και να καταγράφουν τις πιθανές παρενέργειες του εμβολίου, στο μέλλον.

Σημαντικό είναι ότι το εμβόλιο δεν περιέχει ιώδιο, ή άλλα συντηρητικά που έχουν ως βάση το ιώδιο (πχ. thimerosal). Έχει κατασκευαστεί από τις πρωτεΐνες του εξωτερικού περιβλήματος του HPV ιού, και κατά συνέπεια δεν περιέχει λοιμώδες υλικό.

4.Ο εμβολιασμός κατά του HPV αντικαθιστά τη δοκιμασία κατά Παπανικολάου (τεστ Παπ);

Όχι. Οι γυναίκες που εμβολιάζονται θα πρέπει να συνεχίζουν τον τακτικό (ετήσιο, συνήθως) έλεγχο με τη λήψη επιχρίσματος από τον τράχηλο της μήτρας (τεστ Παπανικολάου), για τρεις λόγους:

(α) το εμβόλιο ΔΕΝ παρέχει προστασία από όλους τους τύπους του ιού HPV, που ευθύνονται για τον καρκίνο του τραχήλου,.

(β) Είναι πιθανό ορισμένες γυναίκες να μην έχουν λάβει όλες τις προβλεπόμενες δόσεις του εμβολίου, (ή να μην έχουν ακολουθήσει το σωστό χρονοδιάγραμμα μεταξύ των δόσεων), και κατά συνέπεια να μην προστατεύονται πλήρως.

(γ) Κορίτσια/γυναίκες που έκαναν το εμβόλιο ενώ είχαν ήδη προσβληθεί από κάποιον από τους 4 τύπους του HPV (που περιέχονται στο εμβόλιο) χωρίς να το γνωρίζουν, ίσως δεν μπορούν να έχουν πλήρως την ανοσολογική προστασία που παρέχει το εμβόλιο.

Τα κορίτσια/γυναίκες που πρόκειται να εμβολιαστούν δεν είναι απαραίτητο να έχουν κάνει τη δοκιμασία κατά Παπανικολάου προηγουμένως. Το τεστ Παπ μπορεί να δείξει αν το άτομο έχει προσβληθεί από τον HPV, χωρίς όμως να διακρίνει τον τύπο του ιού. Επιπλέον, ακόμη και άτομα που μπορεί να έχουν 1 από τους 4 τύπους του HPV ιού (από τους οποίους είναι κατασκευασμένο το εμβόλιο) εξακολουθούν να χρειάζονται προστασία από τους υπόλοιπους τρεις τύπους.

5.Τι άλλο πρέπει να γνωρίζω, τώρα που εμβολιάστηκα.

▪ Το εμβόλιο παρέχει προστασία από τον ιό HPV, ωστόσο είναι εύλογο ότι δεν θεραπεύει μια ήδη υπάρχουσα λοίμωξη.

▪ Μια γυναίκα κινδυνεύει να μολυνθεί με τον ιό HPV καθ’ όλη τη διάρκεια της σεξουαλικά ενεργής ζωής της. Η χρήση του προφυλακτικού δεν προφυλάσσει πλήρως από τη λοίμωξη (κυρίως για τις περιοχές που δεν καλύπτονται), ωστόσο μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο των κονδυλωμάτων και του καρκίνου του τραχήλου. Επίσης, προφυλάσσει από όλα τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, με κορυφαίο όλων το AIDS.

▪ Ο τακτικός έλεγχος και η παρακολούθηση με τη δοκιμασία κατά Παπανικολάου είναι απαραίτητος για την πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, σε στάδιο που η αντιμετώπιση είναι επιτεύξιμη και δυνητικά πλήρης.

6.Πώς μπορώ να μάθω περισσότερα;

Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να ζητήσουν περισσότερες πληροφορίες από τον ιατρό ή το φαρμακοποιό τους, ή να επισκεφθούν την ηλεκτρονική διεύθυνση του Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων των ΗΠΑ (www.cdc.gov/nip)

Η Μονάδα Εφηβικής Υγείας(Μ.Ε.Υ.) της Β΄ Παιδιατρικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών λειτουργεί στο Παράρτημα του Νοσοκομείου Παίδων «Π&Αγλαϊα Κυριακού», Μεσογείων 24,6ος όροφος («Πτέρυγα Ελένης Δαλακούρα»).

Τη Μ.Ε.Υ. μπορούν να επισκέπτονται έφηβοι 11-19 ετών, και η οικογένειά τους, για συζήτηση και επίλυση προβλημάτων που τους απασχολούν (ενδοκρινολογικά, βάρους σώματος, διατροφής, άσκησης, δερματολογικά, γυναικολογικά, ψυχολογικά, θέματα σχολικής επίδοσης κ.λπ.).

Οι υπηρεσίες παρέχονται από ειδικούς σε θέματα εφηβικής υγείας και σε ώρες που εξυπηρετούν πάντα το πρόγραμμα των ενδιαφερομένων (απογεύματα).

Πληροφορίες-ραντεβού : Καθημερινά 10.00-14.00

Τηλέφωνο-Fax : 210-7710824 ,213-2009806

Άρτεμις Κ. Τσίτσικα, Μαρία Τσολιά