Η ολιστική προσέγγιση του υπέρβαρου και παχύσαρκου παιδιού και εφήβου

Δρ. Χριστίνα Κανακά-Gantenbein, MD, PhD Καθηγήτρια Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας Α’ Παιδιατρική Κλινική, Ιατρικής Σχολής Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Η παιδική και εφηβική παχυσαρκία λαμβάνουν τα τελευταία χρόνια επιδημικές διαστάσεις τόσο στον ανεπτυγμένο λεγόμενο κόσμο, όσο και στον αναπτυσσόμενο κόσμο με ταχύτερους μάλιστα ρυθμούς. Η ανησυχητική αυτή αύξηση δεν μπορεί να εξηγηθεί με αλλαγή του γενετικού υποστρώματος κατά τις τελευταίες δεκαετίες, αλλά είναι πολυπαραγοντική και γι΄ αυτήν κατ’ εξοχήν ευθύνονται περιβαλλοντικοί και ψυχολογικοί παράγοντες, δηλαδή παράγοντες που κατά μεγάλο βαθμό θα μπορούσαν να τροποποιηθούν. Είναι αδιαφιλονίκητος βεβαίως και ο γενετικός παράγοντας με βάση μελέτες σε διδύμους που έζησαν σε διαφορετικό οικογενειακό περιβάλλον, που δείχνει ότι η γενετική συνιστώσα μπορεί να εξηγήσει ένα σημαντικό ποσοστό του βάρους σώματος ενός ατόμου, δεν μπορεί όμως να δικαιολογήσει τον πλήρη φαινότυπο. Οι περιβαλλοντικοί λοιπόν παράγοντες που επιδρούν είναι κυρίως οι κατωτέρω

Α) η διατροφή, και μάλιστα η πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά διατροφή, όχι μόνο του ίδιου του παιδιού από την νηπιακή του ήδη ηλικία, αλλά ακόμη και η διατροφή της εγκύου, που φαίνεται ότι τροποποιεί σε μεγάλο βαθμό το εντερικό μικροβίωμα του παιδιού που θα γεννηθεί και επηρεάζει την προδιάθεσή του για ινσουλινοαντίσταση και παχυσαρκία,

Β) η απουσία μητρικού θηλασμού και η ενωρίς εισαγωγή τροποποιημένου γάλατος αγελάδας, με την αυξημένη συγκέντρωση πρωτεϊνης σε σύγκριση με το μητρικό γάλα που περιέχει, επίσης ευθύνεται για την εμφάνιση ινσουλινοαντίστασης και παχυσαρκίας Γ) Η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας και η αύξηση των ωρών μπροστά στην οθόνη με μείωση της κατανάλωσης ενέργειας επίσης προδιαθέτουν σε συσσώρευση λίπους και τελικά παχυσαρκία.

Δ) Το παράδειγμα των γονέων. Δυστυχώς όταν οι διατροφικές συνήθειες των γονέων και των υπολοίπων μελών της οικογένειας, καθώς και οι συνήθειες σωματικής δραστηριότητας ευνοούν παχυσαρκία, τότε και το παιδί προσλαμβάνει λανθασμένα μηνύματα για τη διατροφή και την άσκηση.

Ε) Ψυχολογικά αίτια. Πολύ συχνά καταφεύγουν τα παιδιά στην κατανάλωση τροφής ή περισσότερο γλυκών, όταν νοιώθουν μελαγχολία, μοναξιά, απόρριψη, γίνεται λοιπόν συναισθηματική πλήρωση μέσω του φαγητού

Δεδομένου λοιπόν ότι είναι πάρα πολλά τα αίτια που οδηγούν στην αύξηση του σωματικού βάρους στα παιδιά , θα πρέπει τόσο η πρόληψη όσο και η αντιμετώπιση να στοχεύουν σε όλους αυτούς τους παράγοντες. Έμφαση λοιπόν θα πρέπει να δοθεί ήδη στις υγιεινές συνήθειες σωματικής άσκησης και διατροφής στη γυναίκα, ακόμη και πριν την εγκυμοσύνη και ο θηλασμός να εδραιωθεί ως δικαίωμα τόσο της μητέρας όσο και του βρέφους για τη συναισθηματική κάλυψη και των δύο, για το κτίσιμο ισχυρών δεσμών αγάπης και εμπιστοσύνης καθ για αποφυγή μελλοντικής παχυσαρκίας. Η διατροφή του παιδιού από τη νηπιακή ηλικία θα πρέπει να τηρεί τα πρότυπα της μεσογειακής διατροφής με κατανάλωση άφθονων λαχανικών και φρούτων, η δε φυσική δραστηριότητα να ενσωματωθεί στη ζωή του παιδιού από πολύ μικρή ηλικία και να διατηρείται και κατά την εφηβεία, χωρίς να αντικατασταθεί από τα παιχνίδια οθόνης (tablet, ηλεκτρονικό υπολογιστή κλπ). δΕν θα πρέπει να παραμελούνται οι συναισθηματικές ανάγκες ενός παιδιού, αλλά αντίθετα να εντοπίζονται έγκαιρα, ώστε να αντιμετωπιστούν προτού καταλήξουν σε μετατόπιση θεραπείας μέσω της συναισθηματικής κατανάλωσης τροφής. Μόνο με ολιστική προσέγγιση από όλους τους θεραπευτές σώματος και ψυχής θα μπορέσει να αντιμετωπιστεί το πρόσβλημα της παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας.