Εκπαιδευτικά εργαλεία δεξιοτήτων ζωής ENABLE & YOUTH POWER

Ε. Τζαβέλα, Σ. Μακαρώνη

Ελένη Τζαβέλα

Αναπτυξιακή Ψυχολόγος Επιστημονική Συνεργάτης Μονάδας Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.) 

Β΄ Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών 

Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού»

Τι είναι το ENABLE-ΕΝΔΥΝΑΜΩΝΩ;

Το ENABLE-ΕΝΔΥΝΑΜΩΝΩ (Ευρωπαϊκό Δίκτυο για την Καταπολέμηση του Εκφοβισμού σε Εκπαιδευτικά Περιβάλλοντα Μάθησης και Ψυχαγωγίας) είναι ένα πρόγραμμα χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ, το οποίο αντιμετωπίζει τον εκφοβισμό και συμβάλλει στην ευημερία των νέων ηλικίας 11-14 ετών μέσω της Κοινωνικής και Συναισθηματικής Μάθησης (ΚΣΜ) και της εκπαίδευσης Υποστήριξης Συνομηλίκων.

Το ENABLE-ΕΝΔΥΝΑΜΩΝΩ περιλαμβάνει ένα τρίπτυχο στρατηγικής που βασίζεται στα παρακάτω:

·Ανάπτυξη κοινωνικών-συναισθηματικών δεξιοτήτων μέσω μιας ενότητας 10 μαθημάτων, που περιλαμβάνουν σχέδια μαθήματος, παρουσιάσεις και φύλλα εργασίας

·Ένα πρόγραμμα συνομήλικων υποστηρικτών, που ξεκινά με μια ολοήμερη εκπαίδευση ακολουθούμενη και υποστηριζόμενη από 10 σύντομες εβδομαδιαίες συναντήσεις, υλικό εκστρατείας και καινοτόμες ιδέες που βοηθούν να παρουσιαστεί το ENABLE-ΕΝΔΥΝΑΜΩΝΩ σε όλο το σχολείο

·Μια ολιστική και βιώσιμη προσέγγιση με σκοπό τον περιορισμό των περιστατικών εκφοβισμού, εμπλέκοντας τους μαθητές, το προσωπικό και τους γονείς/κηδεμόνες

Η κοινωνική και συναισθηματική μάθηση (ΚΣΜ), όπως έχει αποδειχθεί από την ακαδημαϊκή έρευνα και την διδακτική εμπειρία, επιφέρει σημαντικά οφέλη τόσο ως προς την καταπολέμηση του εκφοβισμού όσο και ως προς την προαγωγή θετικής συμπεριφοράς και βελτιωμένης ακαδημαϊκής απόδοσης. Η ενότητα των 10 μαθημάτων ΚΣΜ έχει βασιστεί σε εμπειρικά συμπεράσματα και σε προηγούμενα προγράμματα ΚΣΜ και έχει σχεδιαστεί ώστε να καλύψει τους τέσσερις βασικούς τομείς συναισθηματικής νοημοσύνης:

·Αυτοεπίγνωση

·Κοινωνική επίγνωση

·Αυτοδιαχείριση

·Διαχείριση σχέσεων

Οι Συνομήλικοι Υποστηρικτές, οι οποίοι μπορεί να προσφερθούν εθελοντικά ή να επιλεγούν από τους δασκάλους τους, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη μείωση και την αποτροπή του εκφοβισμού:

·δίνοντας τη δυνατότητα στους μαθητές, και ιδιαίτερα στους πιο ευάλωτους, να έχουν κάποιον στην ηλικία τους στον οποίο μπορούν να μιλήσουν για τα προβλήματά τους,

·κατανοώντας τα προβλήματα που υπάρχουν μεταξύ των συνομηλίκων τους σε σχέση με τον εκφοβισμό και τη σχετική συμπεριφορά και αναφέροντας τα πιο σημαντικά περιστατικά στα μέλη του προσωπικού

Αν και τα πιο επιτυχημένα προγράμματα Συνομήλικων Υποστηρικτών είναι αυτά που κατευθύνονται από τους μαθητές, είναι σημαντικό η ομάδα να λαμβάνει την ανάλογη εκπαίδευση και συνεχιζόμενη υποστήριξη και καθοδήγηση από ένα ή περισσότερα μέλη του εκπαιδευτικού προσωπικού του σχολείου.

Γιατί η ανάπτυξη κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων είναι σημαντική στα σχολεία; *

·Ένα στα τρία παιδιά αναφέρουν δυσκολία αυτοελέγχου, ενώ περίπου επτά στα δέκα παιδιά αναφέρουν ότι μπορούν να ελέγξουν τον εαυτό τους όταν είναι αναστατωμένα.

·40-57% των παιδιών αναφέρουν δυσκολία κατά τη διαφοροποίηση των αρνητικών συναισθημάτων, με τους υψηλότερους δείκτες να παρατηρούνται στην Ελλάδα (57%), αυτές οι δυσκολίες μπορούν να προκαλέσουν διαπροσωπικά προβλήματα και είναι απαραίτητο να αντιμετωπιστούν με εκπαίδευση συναισθηματικής αυτοεπίγνωσης

·10% των μαθητών αναφέρουν έλλειψη του αισθήματος συμπαράστασης (να συμπαραστέκεσαι σε εκείνους που έχουν προβλήματα), που είναι δείκτης γνωστικής ενσυναίσθησης

·ένας στους τέσσερις μαθητές στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Κροατία αναφέρουν δυσκολία κατανόησης των συναισθημάτων των άλλων, ποσοστό που στην Ελλάδα είναι 15%

·74% των μαθητών στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Κροατία αναφέρουν την ανάγκη να βοηθήσουν κάποιον που είναι ταραγμένος, ενώ ένας στους τέσσερις δηλώνει ότι δεν έχει καθόλου αίσθημα βοήθειας

·περίπου 40% των μαθητών στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Κροατία και 25% στην Ελλάδα δεν γνώριζαν ότι τα συναισθήματα επηρεάζουν τις αντιδράσεις, πράγμα που ενισχύει την ανάγκη για εκπαίδευση συναισθηματικής νοημοσύνης μέσω προγραμμάτων όπως το ENABLE-ΕΝΔΥΝΑΜΩΝΩ

*Απαντήσεις από 791 παιδιά ηλικίας από 11 έως 14 ετών κατά την προαξιολόγηση (πριν την εφαρμογή) του ENABLE-ΕΝΔΥΝΑΜΩΝΩ,τον Φεβρουάριο 2016.

Πρόγραμμα Συνομήλικων Υποστηρικτών του ENABLE-ΕΝΔΥΝΑΜΩΝΩ

Οι περισσότεροι νέοι, και ειδικά οι έφηβοι, επηρεάζονται έντονα από τους συνομηλίκους τους. Συνεπώς η εκπαίδευση συνομηλίκων είναι μια χρήσιμη πλατφόρμα για την ανάπτυξη δεξιοτήτων. Το ENABLE-ΕΝΔΥΝΑΜΩΝΩ έχει αξιοποιήσει την υποστήριξη συνομηλίκων ως μια πλατφόρμα για την αύξηση της ενσυναίσθησης, ως ένα μέσο για την παροχή μοντέλων συμπεριφοράς και μια πηγή βοήθειας και υποστήριξης για τους μαθητές που αντιμετωπίζουν δυσκολίες.

Ένα επιτυχημένο πρόγραμμα υποστήριξης συνομηλίκων προϋποθέτει τρία βασικά στοιχεία και όλα αυτά αποτελούν συστατικά του ENABLE-ΕΝΔΥΝΑΜΩΝΩ:

1.Μια συνολική προσέγγιση του σχολείου

2.Υλικό για την υποστήριξη του έργου των Συνομήλικων Υποστηρικτών σε συνδυασμό με έναν επικεφαλή εκπαιδευτικό, ο οποίος μπορεί να βοηθήσει όταν δεν μπορούν να λύσουν μόνοι τους κάποια προβλήματα

3.Χρόνος, διαφάνεια και δημιουργία κουλτούρας υποστήριξης συνομηλίκων εντός του σχολείου

Κάνοντας σύμμαχο το προσωπικό του σχολείου - προϋπόθεση για να πετύχουμε την αλλαγή

Το ENABLE-ΕΝΔΥΝΑΜΩΝΩ προσέγγισε τους εκπαιδευτικούς κυρίως μέσω ενός μοντέλου εκπαίδευσης του εκπαιδευτή (train the trainer), αρχικά μέσω εκπαιδευτικών συναντήσεων με φυσική παρουσία για 23 Πρεσβευτές του ENABLE-ΕΝΔΥΝΑΜΩΝΩ για 1,5 ημέρα. Η ανατροφοδότησητων εκπαιδευτικών έδειξε ότι η εκπαίδευση κάλυψε σε μεγάλο βαθμό τις ανάγκες τους. Σημαντικές διαφορές αναδείχθηκαν μεταξύ των χωρών, κατά την άποψη των εκπαιδευτικών σχετικά με το ποια μέρη του προγράμματος ήταν πιο ωφέλιμα. Ένα αποτέλεσμα που αναφέρθηκε από την πλειοψηφία των εκπαιδευτικών ήταν το πιο φιλικό κλίμα στο σχολείο, με αξιοσημείωτη αύξηση να παρουσιάζεται στην υποστήριξη συνομηλίκων και με περισσότερους μαθητές να αναφέρουν τα περιστατικά εκφοβισμού. Κατά τη μεταξιολόγηση, οι εκπαιδευτικοί γενικά έκριναν το πρόγραμμα ΚΣΜ αρκετά απλό στην εφαρμογή του παρά τις δυσκολίες του ωρολογίου προγράμματος και την πρόκληση να εμπλέξουν συγκεκριμένους μαθητές και ειδικά

ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ENABLE

·διοργανώνοντας δραστηριότητες και εκστρατείες που ενημερώνουν τους μαθητές, το προσωπικό και τους γονείς/κηδεμόνες σε θέματα εκφοβισμού, προάγουν θετικές συμπεριφορές και στάσεις και ενθαρρύνουν τον κόσμο να πάρει θέση απέναντι στο φαινόμενο ,

·υποστηρίζοντας τους μαθητές κατά τη μετάβαση από το δημοτικό στο γυμνάσιο,

·βοηθώντας τα σχολεία να αναθεωρήσουν τις πολιτικές και τις διαδικασίες που ακολουθούν όσον αφορά στον εκφοβισμό και τη συμπεριφορά και γενικά δίνοντας φωνή στους μαθητές.

Το 2015-16 το ENABLE-ΕΝΔΥΝΑΜΩΝΩ εφαρμόστηκε σε περισσότερα από 100 σχολεία σε όλη την Ευρώπη, εκπαιδεύοντας πάνω από 500 εκπαιδευτικούς και 6.000 μαθητές. Στην Ελλάδα εφαρμόστηκε σε 18 σχολεία.

Μάθετε περισσότερα για το υλικό και τα αποτελέσματα του ENABLE-ΕΝΔΥΝΑΜΩΝΩ στο http://enable.eun.org, ή http://www.youth-life.gr/el/