«YOUTH POWER» : πρόγραμμα πρόληψης των Συμπεριφορών Υψηλού Κινδύνου για μαθητές του Δημοτικού
Σωτηρία Μακαρώνη
Ψυχολόγος Υγείας MSc, Επιστημονικά Υπεύθυνη Κέντρου Πρόληψης Εξαρτήσεων & Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας "ΠΡΟΝΟΗ"
Υποψήφια Διδάκτωρ Ιατρικής ΕΚΠΑ
Επιστ. Συνεργάτης Μονάδας Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.)
Β΄ Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών
Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού»
ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Οι Συμπεριφορές Υψηλού Κινδύνου(Σ.Υ.Κ.) αποτελούν σημαντική αιτία θνησιμότητας, νοσηρότητας και δυσλειτουργίας κατά την εφηβική ηλικία. Η εφηβεία είναι μια ευαίσθητη περίοδος ανάπτυξης που χαρακτηρίζεται από εγκεφαλικές αλλαγές, υψηλά επίπεδα συναισθηματισμού, παρορμητικότητας και ριψοκίνδυνες συμπεριφορές. Η πλαστικότητα του εφηβικού εγκεφάλου μαζί με τα σχετικά ανώριμα νευροσυμπεριφορικά συστήματα που χρειάζονται για τον αυτοέλεγχο και την ρύθμιση του συναισθήματος προσδίδουν μια αυξημένη επιρρέπεια στην εμφάνιση συμπεριφορών υψηλού κινδύνου. Ωστόσο, οι συμπεριφορές υψηλού κινδύνου στην εφηβεία μπορεί να επιφέρουν πολύ σοβαρές μακροπρόθεσμες και σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμη και απειλητικές, συνέπειες για την ζωή.
Η πρόληψη των συμπεριφορών υψηλού κινδύνου πρέπει να αποτελεί μια από τις βασικές προτεραιότητες για την υγεία των παιδιών και των εφήβων αφού σε αυτή την ηλικία μπαίνουν οι βάσεις για μια υγιή και παραγωγική ενήλικη ζωή, μέσα από την υιοθέτηση λειτουργικών συμπεριφορών και στάσεων.
ΜΕΘΟΔΟΣ: Μετά από ανασκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας, δημιουργήθηκε το Πρόγραμμα YOUTHPOWERμια ολοκληρωμένη παρέμβαση πρόληψης συμπεριφορών υψηλού κινδύνου για παιδιά που βρίσκονται στην προεφηβεία. Το παιδαγωγικό και επιστημονικό του πλαίσιο βασίζεται στο μοντέλο Ανάπτυξης Δεξιοτήτων Ζωής (LifeSkills) και στις αρχές της Κοινωνικής και Συναισθηματικής Μάθησης(Social&EmotionalLearning). Το υλικό εγκρίθηκε από το Υπουργείο Παιδείας για εφαρμογή κατά τη διάρκεια του ακαδημαϊκού έτους από τους εκπαιδευτικούς, μετά από βιωματική εκπαίδευσή τους (trainthetrainer). Το πρόγραμμα στοχεύει μέσω της βιωματικής προσέγγισης, στην πρόληψη ΣΥΚ (κάπνισμα, αλκοόλ, τυχερά παιχνίδια, διαδικτυακές ΣΥΚ, άσκηση βίας), καθώς και στην καλλιέργεια αξιών και δεξιοτήτων ζωής. Το YOUTHPOWER περιλαμβάνει υλικά κατάλληλα διαμορφωμένα όχι μόνο για τους εκπαιδευτικούς-συντονιστές που θα το εφαρμόσουν, αλλά και για τους μαθητές και τους γονείς.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ-ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Έχουν υλοποιηθεί 4 επιμορφωτικά σεμινάρια για εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στα Ιωάννινα, την Αθήνα και την Θεσσαλονίκη, διάρκειας 10 ωρών. Στα σεμινάρια έχουν επιμορφωθεί και λάβει την σχετική πιστοποίηση 118 εκπαιδευτικοί. Η η ποιοτική και ποσοτική αξιολόγηση από την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών ήταν εξαιρετικά θετική και η συντριπτική πλειοψηφία τους προχώρησε στην υλοποίηση του προγράμματος στα σχολεία τους Από την εφαρμογή του προγράμματος θα επωφεληθούν περί τους 3000 μαθητές σε όλη την Ελλάδα. Η πρώτη εκπαίδευση των εκπαιδευτικών στο πρόγραμμα YOUTHPOWER ήταν επιτυχής και προδιαγράφει την αποτελεσματική εφαρμογή του στα σχολεία. Με το κλείσιμο της πρώτης εφαρμογής του προγράμματος θα πραγματοποιηθεί ποιοτική και ποσοτική αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς του και του αντίκτυπου που είχε στους μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς.
Βιβλιογραφία
1.Steinberg L. Risk taking in adolescence: new perspectives from brain and behavioral science. Current Directions in Psychological Science 2007;16(2):55–9
2.Griffin KW, Botvin GJ. Evidence-based interventions for preventing substance use disorders in adolescents. Child andAdolescent Psychiatric Clinics of North America 2010;19(3): 505–26.
3.Patton GC, Coffey C, Sawyer SM, et al. Global patterns of mortality in young people: a systematic analysis of population health data. Lancet 2009; 374: 881–92.
4.Richter M. Risk Behaviour in Adolescence. Patterns, Determinants and Consequences. VSVerlagfürSozialwissenschaften, Heidelberg 2010.
5.Terzian, M.A., Andrews, K.M., & Moore, K.A. Preventing Multiple Risky Behaviors: An Updated Framework for Policy and Practice. Child Trends2011. Washington DC